ქართული ისტორიული არტეფაქტი უძველესი ქალაქი უფლისციხე-საქართველოს ღირსშესანიშნაობები.
როდესაც გეგმავთ, რა უნდა ნახოთ საქართველოში, არ გამოტოვოთ შესაძლებლობა მოინახულოთ უძველესი გამოქვაბული ქალაქი უფლისციხე. იგი დაარსდა, სავარაუდოდ, ჩვენს ეპოქამდე და, საუკეთესო დროში, იყო დაახლოებით 700 საცხოვრებელი გამოქვაბული - ახლა დაახლოებით 150 დარჩა და ისინი მუზეუმად იქცა. უფლისციხე არის ბრილიანტი საქართველოს ისტორიული ღირსშესანიშნაობების გვირგვინში...
Приглашаем для общения про Грузию
უფლისციხის მღვიმე ქალაქი საქართველოს ერთ-ერთი საკულტო ღირსშესანიშნაობაა. ეს ქალაქი იმდენად უძველესია, რომ ადგილობრივი ისტორიკოსები მას შუა საუკუნეებიდან სწავლობენ. უფლისციხე მდინარე მტკვრის ნაპირზე მდებარეობს და იგი, სხვადასხვა წყაროების მიხედვით, ძვ.წ. ii და I საუკუნეების მიჯნაზე დაარსდა.
იმ დროს ქალაქის დამფუძნებლები და მაცხოვრებლები წარმართები იყვნენ და გამოქვაბულები, რომელთაგანაც უფლისციხე შედგება, კლდეებში ამოკვეთეს დარბევებისა და მუდმივად მიმდინარე კლანური ომების დროს დატყვევებულმა მონებმა. ასეთი შრომისთვის, წყაროების თანახმად, მათ თავისუფლება მიენიჭათ.
მისი აყვავების პერიოდში უფლისციხეს 700-ზე მეტი გამოქვაბული ჰქონდა, ახლა დაახლოებით 150 დარჩა. ასეთი უჩვეულო საცხოვრებლები, თანამედროვე ადამიანის თვალსაზრისით, საერთოდ არ ამბობენ, რომ ქალაქის მოსახლეობა სიღარიბეში იყო. პირიქით, უფლისციხე იმ დღეებში ერთგვარი სავაჭრო ცენტრი იყო.
იმ დროს ორი ძლიერი სახელმწიფოს წარმომადგენლები-ურარტუ და მედია, სხვადასხვა საქონლის, ცხოველების გაცვლა და ვაჭრობა და, რა თქმა უნდა, ძალიან მონები, რომლებიც ქალაქის მშენებლობაში იყვნენ ჩართული.
პირველი ქრისტიანული ეკლესია მთის მწვერვალზე გამოჩნდა მზის ტაძრის ადგილზე, მას შემდეგ, რაც წარმართული რწმენის მიმდევრების დასაყრდენი დაეცა. ამ დროს გაძლიერდა ქრისტიანული მცხეთა-წარმართული რწმენის მიმოფანტულ მომხრეებს პრაქტიკულად არ ჰქონდათ შანსი სამხედრო დაპირისპირებაში ახალი რწმენის მომხრეებთან.
უფლისციხე ქართულად "უფლის ციხეს" ნიშნავს. უძველესი გამოქვაბული ქალაქი დღემდე ძალიან შთამბეჭდავად გამოიყურება და საქართველოს ერთ-ერთი ღირსშესანიშნაობაა, რომელიც ტურისტებს იზიდავს.
უფლისციხის გამოქვაბულის კომპლექსის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო დეტალი წყალმომარაგების სისტემაა, რომელიც უძველეს დროში ჩაეყარა. წყლის მილი ქვისგან იყო გაშლილი და მისი სიგრძე დაახლოებით 5 კილომეტრი იყო. მასზე წყალი წყაროდან მოდიოდა. ამრიგად, ქალაქს წყალი მიეწოდებოდა ჩრდილოეთ ნაწილიდან, კლდოვანი ქედიდან.
ასევე იყო სიცოცხლის მომცემი ტენიანობის მეორე წყარო-ჭა, რომელმაც წყალი მიიღო მდინარე მტკვრიდან. ისტორიკოსების აზრით, ჭაში წყალი წმინდად ითვლებოდა და საშინაო მიზნებისთვის არ გამოიყენებოდა. აღსანიშნავია, რომ ქრისტიანები ადგილობრივ მოსახლეობას სასტიკად ეპყრობოდნენ.
იმდროინდელი ჩვეულებების თანახმად, ადგილობრივი მღვდლები სიკვდილით დასაჯეს, რასაც მოწმობს არქეოლოგიური გათხრების დროს ნაპოვნი დოკუმენტი. მოსახლეობა, თავის მხრივ, ნაწილობრივ გააძევეს. და ზოგიერთმა მათგანმა იგივე ბედი განიცადა, რაც მღვდლებმა.
მეორე ქრისტიანული ეკლესია, რომელიც წარმართული ეკლესიის ადგილას აშენდა, იყო სამ ნავიანი ქრისტიანული ბაზილიკა. მისი ფართობი დაახლოებით 400 კვადრატული მეტრია . მეტრი და არ იყო ახალი შენობა, მაგრამ აღდგენილი წარმართული ტაძარი.
იმ დროის ყველა შენობა, აღმართული წარმართული რელიგიური შენობების ადგილებში, შედარებით დიდხანს არ გაგრძელებულა. უკვე მეათე საუკუნეში გამოჩნდა ახალი უფლისწულის ეკლესია (უფლისწულის ეკლესია). თავის მხრივ, ბაზილიკა, რომელიც თანდათან ავარიულ მდგომარეობაში იყო, არ აღდგენილა, მაგრამ მისგან საცხობი გაკეთდა.
შეიძლება ითქვას, რომ უფლისციხეს XV საუკუნის შუა ხანებამდე ქალაქის სტატუსი და შესაბამისი სტრატეგიული მნიშვნელობა ჰქონდა. რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში მონღოლების მუდმივმა განუწყვეტელმა დარბევებმა გამოიწვია ის ფაქტი, რომ გამოქვაბულის ქალაქის მნიშვნელოვანი ნაწილი განადგურდა და მოსახლეობამ დაიწყო მისი დატოვება.
ტრაგიკული მოვლენები, რომლებიც მოხდა მონღოლთა მმართველის ჰულაგუს, ჩენგიზ ყანის შვილიშვილის დარბევის დროს, თარიღდება მე-13 საუკუნით. ჰულაგუს მეომრებმა სიკვდილით დასაჯეს დაახლოებით ხუთი ათასი ბერი, რომლებიც ქალაქში ცხოვრობდნენ და უფლისციხის მიმდებარე ტერიტორიაზე ტყეებს წვავდნენ.
თუმცა, ყველაფრის მიუხედავად, უფლისციხეში მოსახლეობა მაინც დარჩა. ეს დასტურდება სხვადასხვა მოგზაურთა შენიშვნებით. Xix საუკუნის დოკუმენტებში ასეთ მოსახლეობას ტროგლოდიტებს უწოდებდნენ, ალბათ იმიტომ, რომ ისინი ცხოვრობდნენ გამოქვაბულებში, რომლებიც ნახევრად იყო დამარხული მიწაში, ჩვეულებრივი ადამიანებისთვის საკმაოდ უჩვეულო პირობებში.
XIX საუკუნის შუა ხანებში უფლისციხის სიახლოვეს განლაგდნენ რუსეთის საიმპერატორო არმიის ჯარისკაცთა და ოფიცერთა ნაწილები. როგორც ჩანს, ისინი ადგილობრივ ღირსშესანიშნაობებს გაეცნენ და ქალაქის კედლებზე თავიანთი ავტოგრაფები დატოვეს, რომლებიც დღემდე შემორჩა.
გამოქვაბულმა ქალაქმა ტურისტული ცენტრის ოფიციალური სტატუსი მიიღო მხოლოდ გასული საუკუნის 50-იან წლებში. იქ ჩატარდა სამუშაოები დასახლების გასასუფთავებლად, აღიჭურვა არქეოლოგიური ექსპედიციები, რომლის წყალობითაც თანდათან გაიზარდა ძეგლის ისტორიული და ტურისტული ღირებულება.
ტრაგიკული მოვლენები, რომლებიც მოხდა მონღოლთა მმართველის ჰულაგუს, ჩენგიზ ყანის შვილიშვილის დარბევის დროს, თარიღდება მე-13 საუკუნით. ჰულაგუს მეომრებმა სიკვდილით დასაჯეს დაახლოებით ხუთი ათასი ბერი, რომლებიც ქალაქში ცხოვრობდნენ და უფლისციხის მიმდებარე ტერიტორიაზე ტყეებს წვავდნენ.
თუმცა, ყველაფრის მიუხედავად, უფლისციხეში მოსახლეობა მაინც დარჩა. ეს დასტურდება სხვადასხვა მოგზაურთა შენიშვნებით. Xix საუკუნის დოკუმენტებში ასეთ მოსახლეობას ტროგლოდიტებს უწოდებდნენ, ალბათ იმიტომ, რომ ისინი ცხოვრობდნენ გამოქვაბულებში, რომლებიც ნახევრად იყო დამარხული მიწაში, ჩვეულებრივი ადამიანებისთვის საკმაოდ უჩვეულო პირობებში.
XIX საუკუნის შუა ხანებში უფლისციხის სიახლოვეს განლაგდნენ რუსეთის საიმპერატორო არმიის ჯარისკაცთა და ოფიცერთა ნაწილები. როგორც ჩანს, ისინი ადგილობრივ ღირსშესანიშნაობებს გაეცნენ და ქალაქის კედლებზე თავიანთი ავტოგრაფები დატოვეს, რომლებიც დღემდე შემორჩა.
გამოქვაბულმა ქალაქმა ტურისტული ცენტრის ოფიციალური სტატუსი მიიღო მხოლოდ გასული საუკუნის 50-იან წლებში. იქ ჩატარდა სამუშაოები დასახლების გასასუფთავებლად, აღიჭურვა არქეოლოგიური ექსპედიციები, რომლის წყალობითაც თანდათან გაიზარდა ძეგლის ისტორიული და ტურისტული ღირებულება.
იხილეთ საქართველოს ყველა ღირსშესანიშნაობა
8 комментариев
შედით კომენტარის დასატოვებლად