ქართული ლიტერატურისა და მწერლობის მოკლე ისტორია ცნობილ ნაწარმოებებსა და პირებში.
პირველი წარწერები ქართულ ენაზე აღმოჩნდა 430 წელს აშენებულ შენობაზე. ხოლო პირველი ლიტერატურული ნაწარმოები 483 წლით თარიღდება - "წმინდა შუშანიკის წამება". "ვისრამიანი" ქართველი ავტორის სარგის თმოგველის უფასო თარგმანია.
პირველი დაწერილი საქართველოს ძეგლები ისინი V საუკუნეს მიეკუთვნებიან, მაგრამ არქეოლოგიური აღმოჩენები ლიტერატურის წარმოშობის ადრინდელ დროზე მიუთითებს. ასე რომ, მეცნიერთა აზრით, ქართული დამწერლობა ჯერ კიდევ ჩვენს დრომდე ჩამოყალიბდა. ბერძნული წყაროების მტკიცებულების თანახმად, საქართველო წინაქრისტიანულ ხანაში იყო ორგანიზებული სახელმწიფო სისტემისა და განვითარებული კულტურის მქონე საზოგადოება.
ეჭვგარეშეა, დიდი როლი გავრცელების ქართული მწერლობა ხოლო ლიტერატურა IV საუკუნის პირველ ნახევარში ქრისტიანობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადებამ ითამაშა. ამ დროიდან ქართული ლიტერატურა ვითარდებოდა, როგორც საეკლესიო-ქრისტიანული.
VI-VII საუკუნეები წარმოდგენილია ეკლესიის წინამძღოლების ნაშრომებით და თარგმნილია ნაწარმოებები აღმოსავლური და დასავლური ენებიდან – ეს არის ბიბლიური ტექსტების თარგმანები, აპოკრიფული ნაწარმოებები, წმინდანთა ცხოვრება.
ცნობილია ისეთი სახელები, როგორიცაა ბერი მიქაელ მოდრეკილი, იოანე ოქროპირი, გიორგი წმიდა მთიელი, ბასილი კესარიელი და მრავალი სხვა. გამოჩენილი ნათარგმნი ნაწარმოებია ბალავარის სიბრძნე, ბუდას აღმოსავლური ლეგენდის ლიტერატურული მკურნალობა. შემდგომში ეს წიგნი ითარგმნა ბერძნულ და ლათინურ ენებზე და ამით ფართოდ გავრცელდა შუა საუკუნეების ევროპაში. თარგმნილ ხელნაწერებს დიდი მნიშვნელობა აქვს ზოგადად ისტორიის შესწავლისთვის, რადგან ზოგიერთი ნაწარმოები მხოლოდ შემორჩენილია ქართულად.
Приглашаем для общения про Грузию
ორიგინალური ქართული ლიტერატურის ყველაზე ადრეულ ძეგლად, რომელიც დღემდე შემორჩა, ითვლება იაკობ ცურტაველის ნაშრომი "წმინდა შუშანიკის წამება". ის 483 წლით თარიღდება. ეს ნარკვევი, რეალურ მოვლენებზე დაყრდნობით, მოგვითხრობს საქართველოს სასაზღვრო რეგიონების მმართველის ვარსქენის მეუღლის მოწამეობაზე, რომელიც არ დაემორჩილა ქმარს და უარი თქვა ქრისტიანობაზე, მიეღო ცეცხლის თაყვანისმცემელთა რწმენა სპარსელების სასარგებლოდ. შუშანიკმა გაბედულად გაუძლო ყველა განსაცდელს და მთელი ცხოვრება ციხეში გაატარა.
საერო ლიტერატურა საქართველოში მე-10 საუკუნიდან ჩნდება. ამას ხელი შეუწყო სახელმწიფოებრიობის გაძლიერებამ, აღმოსავლურ და დასავლურ სამყაროსთან კულტურული კავშირების ზრდამ, მეცნიერებისა და ფილოსოფიის განვითარებამ. საერო მხატვრული ლიტერატურის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ქართულმა ფოლკლორულმა ხელოვნებამ.
პირველ ასეთ ნაწარმოებად ითვლება ქართველი ავტორის სარგის თმოგველის "ვისრამიანი". ეს არის რომანი სიყვარულზე და ცხოვრების განსაცდელებზე, რომლებსაც შეყვარებულები სიმტკიცით იტანენ. ნაწარმოები სპარსელი პოეტის ფახრ-უდ-დინ გურგანის პოემის თავისუფალი პროზაული თარგმანია.
შოთა რუსთაველის ეპიკური პოემა " რაინდი ვეფხვის კანში "(გვხვდება როგორც" რაინდი ლეოპარდის კანში") იმ ეპოქის კლასიკური ქართული ლიტერატურის გამორჩეული მაგალითია. ნამუშევარი ასევე მოგვითხრობს განცალკევებით ორი მოყვარულის ტანჯვის შესახებ. რუსთაველის პოემა მსოფლიო ფანტასტიკის შედევრია. იგი თარგმნილია დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ხალხთა მრავალ ენაზე.
შემდეგი ეტაპი ისტორიაში ქართული კულტურა ეს ხდება რენესანსის პერიოდი. XVI საუკუნიდან ქართულმა ლიტერატურულმა ხელოვნებამ შეიძინა ახალი ფორმები, გამოჩნდა ახალი ჟანრები და თემები. არასტაბილური საგარეო პოლიტიკური ვითარება ხელს უწყობს პატრიოტული მოტივების გაძლიერებას. ეს პერიოდი წარმოდგენილია Xviii საუკუნეში მეფე თეიმურაზ I-ის, მეფე არჩილის, იოსებ სააკაძის პოეზიით-დავით გურამიშვილისა და ვისარიონ გაბაშვილის პოეზიით.
XIX საუკუნეში საქართველოს რუსეთის იმპერიასთან შეერთებას დადებითი მნიშვნელობა ჰქონდა ქვეყნის შემდგომი კულტურული განვითარებისთვის. ამ პერიოდში ქართულ ლიტერატურაში დამკვიდრდა რომანტიზმი. მისი წინაპარი იყო პოეტი ალექსანდრე ჭავჭავაძე. ჭავჭავაძის კალამი მოიცავს არა მხოლოდ პოეტურ კომპოზიციებს, არამედ უცხოელი კლასიკოსების ნაწარმოებების თარგმანებს ფ.ვოლტერის, ვ. ჰიუგოს, ა. ს. პუშკინის მიერ.
მე-20 საუკუნე ქართული კულტურისა და, კერძოდ, ლიტერატურისთვის დიდი ცვლილებებით გამოირჩეოდა. ყველა ლიტერატურულმა მოღვაწემ ვერ შეძლო ახალი სახელმწიფო რეჟიმის მიღება, ბევრი დევნილი და რეპრესირებული იყო.
ამ პერიოდის ერთ-ერთი ცნობილი ქართველი ავტორია კონსტანტინე გამსახურდია. მან დაწერა ისეთი რომანები, როგორიცაა "მთვარის მოტაცება", "დიდოსტატის ხელი", "დავით აღმაშენებელი". Xx საუკუნის კიდევ ერთი აღიარებული რომანისტია ჭაბუა ამირეჯიბი. მისი მთავარი ნაწარმოებია რომანი "თარიღი თუთაშხია", რომელიც რევოლუციამდელ დროში ქართველთა ცხოვრებაზე მოგვითხრობს.
ქართული ლიტერატურა XX საუკუნეში წარმოდგენილია მრავალი ნიჭიერი ავტორი, მათ შორის გურამ დოჩანაშვილი, მიხეილ ადამაშვილი, აკაკი წერეთელი, ლუკა რაზიკაშვილი და სხვები.
მადლობის ვებგვერდზე ვაქვეყნებთ მხოლოდ საინტერესო ფაქტებს საქართველოს, მისი ღირსშესანიშნაობებისა და ტრადიციების შესახებ. აქ ნახავთ არა მხოლოდ სასარგებლო ბმულებსა და მიმოხილვებს, არამედ დეტალურ განმარტებებს, თუ როგორ უნდა გახადოთ თქვენი ქვეყანაში ყოფნა უფრო ნათელი და საინტერესო.
22 комментария
შედით კომენტარის დასატოვებლად
Видимо, в Грузии и родилась литература, а значит, для любого книжного червя обратиться к грузинским писателям было бы неплохо. Это ведь какая библиотека у этого народа!
Литература - это серьезное культурное наследие, во многих художественных произведениях находят отражение древние народные легенды, а ещё это безусловное отражение национальных ценностей. Думаю, что грузинские произведения помогут лучше понять мировоззрение этого народа.