ქსნის ციხე საქართველოში, მცხეთა-მთიანეთში.

მცხეთა-მთიანეთის განმარტოებულ მხარეში, ძლევამოსილი მდინარეების ქსნისა და მტკვრის (ყურა) შეკრებაზე, დიდებული ქსნის ციხე იმალება. აქ, სარკინეთის მწვერვალზე, არის კედლები, რომლებიც დრომ წაიღო და მდიდარი ისტორიითაა სავსე.

ციხემ ისტორიის პირველი გვერდი დაიწყო XVI საუკუნეში, იმ ეპოქაში, როდესაც ქართლის მეფე დავით X კახეთის მეფე გიორგი II-ს ებრძოდა. ქსნის ციხის სტრატეგიულად ხელსაყრელი პოზიცია მას აკონტროლებდა საკვანძო საგზაო კვეთებზე. ძალაუფლებისთვის ბრძოლის დროს გაზრდილი, მეხსიერებაში აღბეჭდილი მოვლენების ადგილი გახდა. ბრძოლები, ალყა, ხელშეკრულებები - ციხე ყველაფერს გადაურჩა. სწორედ აქ იპოვა 1513 წელს ციხეში მყოფი კახეთის მეფე ავგიორგი, რომელიც ბაგრატ მუხრანბატონმა ტყვედ ჩავარდა.

დროთა და სტილის შერწყმა ქსნის ციხის არქიტექტურაში გამოიხატება. ერთი შეხედვით თვალშისაცემია გალავნის, ცილინდრული და პრიზმული კოშკების, ხუთსართულიანი შენობის, ასევე წყლის რეზერვუარისა და მარნის ჰარმონია. ციხის შიდა ეზო, ბრტყელი ტერიტორია და სხვადასხვა ზომის საყრდენები უნიკალური არქიტექტურული შედევრის შთაბეჭდილებას ქმნიან.

ციხის კოშკებს საომარი მოქმედებებისა და ყოველდღიური ცხოვრების კვალი ეტყობა. ხვრელებით, ემბრაჟებითა და ქვემეხის მჭიდებით აღჭურვილნი ემსახურებოდნენ არა მხოლოდ სამხედრო მიზნებს, არამედ აძლევდნენ თავშესაფარს მოსახლეობას. წაგრძელებული კოშკის პირველ სართულზე არის წყლის ავზი და ღვინის მარანი, რაც ქმნის პრაქტიკულობისა და ესთეტიკის საოცარ კომბინაციას.

ქსნის ციხის მონახულება არის ჩაძირვა ძველი საქართველოს ეპოქაში, სადაც საბრძოლო სული და არქიტექტურის ბრწყინვალება ერთმანეთშია შერეული. ისტორიისა და ბუნებრივი სილამაზის მოყვარულებს ეს მდებარეობა უნიკალურ შესაძლებლობას აძლევს განიცადონ წარსულის სიდიადე და დატკბნენ მცხეთა-მთიანეთის მთის რეგიონის განსაცვიფრებელი ხედებით.