არქეოლოგიური ექსპონატების გამოფენა საქართველოში. ოთარ ლორთქიფანიძის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი ვანაში.
არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი შედგება არა მხოლოდ თავად მუზეუმისგან, არამედ ვანის ძველი ქალაქის ტერიტორიისგანაც. აქ შეგიძლიათ ნახოთ უნიკალური ექსპონატები: ოქროსგან დამზადებული სხვადასხვა სამკაულები, ბრინჯაოს ქანდაკებები, კერამიკული ნაწარმი და მრავალი სხვა.
მუზეუმ-ნაკრძალი მოიცავს ვანის ძველი დასახლების (სურიუმი, ლეიკოთეა) და არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილ არქეოლოგიურ მუზეუმს. პირველი არქეოლოგიური გათხრები ვანში ექვთიმე თაყაიშვილმა ჩაატარა 1896 წელს. 1947 წელს შეიქმნა ვანის არქეოლოგიური ექსპედიცია ნინო ხოშტარიას ხელმძღვანელობით. 1966 წლიდან გარდაცვალებამდე 2002 წელს ოთარ ლოდქიფანიძე ხელმძღვანელობდა ექსპედიციას. მისი ინიციატივითა და მხარდაჭერით 1981 წელს დაარსდა ვანის მუზეუმ-ნაკრძალი, მოგვიანებით კი, 1985 წელს, არქეოლოგიური მუზეუმი.
მუზეუმის კოლექციებში დაცულია და წარმოდგენილია ვანისა და მისი შემოგარენის მდიდარი კულტურული მემკვიდრეობა (ძვ. წ. VIII-I სს.): ოქროს სამკაულების უნიკალური ნიმუშები, ბრინჯაოს ქანდაკებები, მათი ცალკეული ფრაგმენტები, ოქროს, ვერცხლის და ბრინჯაოს ნივთები, ნუმიზმატიკური კოლექცია, კერამიკა და ა.შ.
ვანის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი - ეს საოცარი ადგილია საქართველოს ისტორიასა და კულტურაში ჩაძირვისთვის. მუზეუმი მდებარეობს ვანის ძველი დასახლების ტერიტორიაზე, რომელიც არქეოლოგიური გათხრების შედეგად იქნა აღმოჩენილი. ეს ადგილი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არქეოლოგიური აღმოჩენაა საქართველოში, სადაც აღმოაჩინეს მრავალი უნიკალური ექსპონატი, როგორიცაა სხვადასხვა ოქროს სამკაულები, ბრინჯაოს ქანდაკებები, კერამიკა და მრავალი სხვა.
ვანში არქეოლოგიური გათხრები ჯერ კიდევ 1896 წელს დაიწყო, როდესაც ექვთიმე თაყაიშვილმა პირველი კვლევა ჩაატარა. 1947 წელს შეიქმნა ვანის არქეოლოგიური ექსპედიცია ნინო ხოშტარიას ხელმძღვანელობით. 1966 წლიდან გარდაცვალებამდე 2002 წლამდე ოთარ ლოდქიფანიძე ხელმძღვანელობდა ექსპედიციას და დიდი წვლილი შეიტანა მის განვითარებაში. ოთარ ლოდქიფანიძის ინიციატივითა და მხარდაჭერით 1981 წელს დაარსდა ვანის მუზეუმ-ნაკრძალი, მოგვიანებით კი, 1985 წელს, არქეოლოგიური მუზეუმი.
დღეს მუზეუმის კოლექციები შეიცავს უამრავ უნიკალურ ექსპონატს, რომელიც წარმოადგენს ვანისა და მისი შემოგარენის მდიდარ კულტურულ მემკვიდრეობას VIII-I საუკუნეებში. ძვ.წ მუზეუმის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ექსპონატია ვანის ნეკროპოლისში აღმოჩენილი ჭიქის ფორმის ოქროს დეკორაცია. ეს ნივთი დამზადდა მე-8 საუკუნეში. ძვ.წ და უძველესი ქართული კულტურის ერთ-ერთი უიშვიათესი და უნიკალური ნაწარმოებია. გარდა ამისა, მუზეუმში გამოფენილია არქეოლოგიური გათხრების დროს ნაპოვნი პრინცი ვანიას ბრინჯაოს ქანდაკება, ასევე ძველ ქართულ კულტურასთან დაკავშირებული მონეტებისა და ნივთების კოლექცია.
მუზეუმს ასევე აქვს ბიბლიოთეკა და საკონფერენციო დარბაზი, სადაც იმართება საერთაშორისო სამეცნიერო სიმპოზიუმები. მუზეუმ-ნაკრძალის ბიბლიოთეკაში დაცულია საქართველოს ისტორიისა და არქეოლოგიის სამეცნიერო ლიტერატურის მდიდარი კოლექცია, ასევე იშვიათი გამოცემები და ხელნაწერები. საკონფერენციო დარბაზი 100-მდე ადამიანს იტევს და აღჭურვილია კონფერენციებისა და პრეზენტაციების ჩასატარებლად თანამედროვე აპარატურით.
მაგრამ ვანის მუზეუმ-ნაკრძალი არა მხოლოდ ინახავს ძვირფას არტეფაქტებს, არამედ აქტიურად არის დაკავებული კვლევებით. მუზეუმის თანამშრომლები რეგულარულად ატარებენ არქეოლოგიურ გათხრებს ვანისა და მთლიანად რეგიონის ისტორიის შესახებ ცოდნის გასაფართოებლად.
მუზეუმის ტერიტორიაზე მდებარე ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო არქეოლოგიური ადგილია ლეიკოთეას რგოლის სტრუქტურა. ეს არის გრანიტის წრე, რომლის დიამეტრი 50 მეტრს აღემატება, გარშემორტყმულია მიწის გალავნითა და 4 მეტრამდე სიმაღლის ქვებით. მეცნიერები ჯერ კიდევ ვერ ადგენენ ამ სტრუქტურის ზუსტ ასაკს, მაგრამ ვარაუდობენ, რომ იგი აშენდა ძვ.წ. მე-9 და მე-7 საუკუნეებს შორის. ლეიკოთეას რგოლის სტრუქტურას ალბათ რელიგიური ან რიტუალური მნიშვნელობა ჰქონდა რეგიონის უძველესი მოსახლეობისთვის.
გარდა ამისა, მუზეუმ-ნაკრძალი სტუმრებს სთავაზობს უნიკალურ შესაძლებლობას გაეცნონ ტრადიციულ ქართულ ხელობას. პროექტის „ხალხური რეწვის სახელოსნოს“ ფარგლებში აქ მასტერკლასები ტარდება კერამიკის, ქსოვის, ეროვნული სამოსის დამზადებისა და საქართველოში თაობიდან თაობას გადაცემული ხელნაკეთობების შესახებ.
მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა, რომელსაც მუზეუმ-ნაკრძალი ახორციელებს, არის არქეოლოგიური გათხრები ვანიასა და მის შემოგარენში. ეს კვლევები საშუალებას გვაძლევს გავაფართოვოთ ჩვენი ცოდნა საქართველოს ისტორიისა და მისი კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ. მუზეუმის ყველაზე საინტერესო ექსპონატებს შორისაა ვანსა და მის შემოგარენში აღმოჩენილი ოქროს სამკაულები. ეს არის უძველესი ქართული საიუველირო სახელოსნოს შესანიშნავი ნიმუშები და ადასტურებს ძველი ქართველების კულტურის მაღალ დონეს.
გარდა ამისა, მუზეუმი შეიცავს მე-8-1 საუკუნეებში შექმნილი ბრინჯაოს სკულპტურებისა და მათი ფრაგმენტების კოლექციას. ძვ.წ ქანდაკებები წარმოაჩენს იმდროინდელი ქართველი მხატვრების მაღალ ოსტატობას და წარმოადგენს უძველესი ქართველების ცხოვრებისა და წეს-ჩვეულებების შესახებ ინფორმაციის ღირებულ წყაროს.
მუზეუმ-ნაკრძალს ასევე აქვს ნუმიზმატიკური კოლექცია, რომელიც წარმოადგენს საქართველოს ეკონომიკური და კულტურული ისტორიის ამსახველი სხვადასხვა ეპოქის მონეტებს. კოლექციაში შესულია ძველი რომის ეპოქის, აღმოსავლეთ რომის იმპერიის, შუა საუკუნეების ქართული სამეფოების, ოსმალეთის იმპერიისა და სხვა სახელმწიფოების მონეტები, რომელთა ტერიტორიები სხვადასხვა დროს საქართველოს ტერიტორიაზე მდებარეობდა.
მუზეუმის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ექსპონატია უძველესი ვანის ერთ-ერთი სახლის კედლებზე აღმოჩენილი ნახატი. ნახატი III საუკუნით თარიღდება. ძვ.წ და წარმოადგენს ძველ ქართულ დამწერლობაში გამოყენებულ ნიშნებსა და სიმბოლოებს.
მუზეუმ-ნაკრძალი მოიცავს არა მხოლოდ თავად მუზეუმს და ძველი ვანის ტერიტორიას, არამედ მის მიმდებარედ მდებარე არქეოლოგიურ ობიექტებს. ერთ-ერთი ასეთი ადგილია უძველესი ქართული დასახლება ლეიკოტეა. ეს ადგილი 1959 წელს აღმოაჩინეს სოფელ ლეიკოტეასთან, ქალაქ ვანიდან 4 კმ-ში. აქ მდებარეობს ძველი ქართული ქალაქის ნანგრევები, რომელიც თარიღდება VIII-VI საუკუნეებით. ძვ.წ იმ დროს ქალაქი იყო საქართველოს კულტურისა და ვაჭრობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ცენტრი. მნიშვნელოვან სავაჭრო გზებზე მდებარეობის გამო ვანი მრავალი საუკუნის განმავლობაში ვითარდებოდა და აყვავდა. გარდა ამისა, ქალაქი იყო კულტურული ცენტრი, სადაც აყვავდა ხელოვნება, მეცნიერება და რელიგია. იმ ხანებში აქ აშენდა მრავალი ტაძარი, მონასტერი, სასახლე და ეროვნული მნიშვნელობის შენობა.
ვანიას ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და მნიშვნელოვანი არქიტექტურული ძეგლია კორტავას ტაძარი. ეს ტაძარი აშენდა მე-9-მე-10 საუკუნეებში და მრავალი მორწმუნის მომლოცველად მსახურობდა. გარდა ამისა, ტაძარი ასევე წარმოადგენდა კულტურულ ცენტრს, სადაც სწავლობდნენ ახალგაზრდებს და იმართებოდა სამეცნიერო და კულტურული ღონისძიებები.
დღეს კორტავას ტაძარში შეგიძლიათ ნახოთ მრავალი უნიკალური ხელოვნების ნიმუში, როგორიცაა ფრესკები, ფერწერა, ხის და ქვის ჩუქურთმები. ყველა ეს ნამუშევარი ქართველი ხალხის მაღალი კულტურისა და შემოქმედებითი პოტენციალის დასტურია.
გარდა კორტავას ტაძრისა, ვანი მდიდარია მრავალი სხვა არქიტექტურული და კულტურული ძეგლით. მაგალითად, ქალაქში მდებარეობს მე-10-მე-11 საუკუნეებში აშენებული შარდენის ციხე, რომელიც დღემდე შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნიმუშია. მის კედლებში შეგიძლიათ იხილოთ მრავალი უნიკალური არქიტექტურული და მხატვრული ნამუშევარი, რომელიც მოწმობს ქართული კულტურის სიმდიდრესა და სილამაზეზე.
ზოგადად, ვანის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი უნიკალური ადგილია, სადაც შეგიძლიათ გაეცნოთ საქართველოს მდიდარ ისტორიას და კულტურას. იგი შეიცავს უამრავ უნიკალურ ექსპონატს, რომელიც გვეხმარება გავიგოთ, როგორ ცხოვრობდნენ და მუშაობდნენ ჩვენი წინაპრები. ეს ექსპონატები ასახავს ქართული კულტურის სხვადასხვა ასპექტს, რელიგიის, ხელოსნობის, ვაჭრობისა და ხელოვნების გამოკლებით. კერძოდ, ყველაზე დიდ ინტერესს ოქროს სამკაულების კოლექცია იწვევს. ეს ნივთები შექმნილია ქართული საიუველირო ინდუსტრიის ოსტატების მიერ და მორთულია სხვადასხვა ძვირფასი ქვებით, როგორიცაა ზურმუხტი, ლალი და საფირონი. ასევე შეგიძლიათ ნახოთ მრავალი კერამიკული ნაწარმი, რომელიც დამზადებულია ფერწერისა და მინის ტექნიკით, რაც მეტყველებს ქართველი ხელოსნების მაღალ ტექნიკურ უნარზე.
თუმცა, მუზეუმი არა მხოლოდ ასახავს ქართული კულტურის ისტორიულ ასპექტებს, არამედ ემსახურება როგორც თანამედროვე კულტურული ღონისძიებების ადგილს. მუზეუმში ხშირად იმართება გამოფენები, კონცერტები და ლექციები ქართული კულტურის სიმდიდრისა და მრავალფეროვნების ხაზგასასმელად. მაგალითად, 2019 წელს მუზეუმმა მოაწყო გამოფენა სახელწოდებით „კულტურული კავშირები საქართველოსა და ყირიმს შორის“, რომელმაც მიიპყრო როგორც ქართველი, ისე ყირიმელი თათრული საზოგადოების ყურადღება.
ვანის მუზეუმ-ნაკრძალი არა მხოლოდ სამეცნიერო ცენტრია, არამედ მნიშვნელოვანი კულტურული ტურისტული ადგილია. ყოველწლიურად მუზეუმს სტუმრობს ათასობით ტურისტი, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან საქართველოს ისტორიით და მისი კულტურული მემკვიდრეობით. კერძოდ, ბევრი ტურისტი მოდის მუზეუმში ცნობილი სურბ ნიშანის ჯვრის სანახავად, რომელიც საქართველოში ქრისტიანობის ერთ-ერთი მთავარი სიმბოლოა. მუზეუმ-ნაკრძალში წარმოდგენილია არა მხოლოდ არქეოლოგიური აღმოჩენები, არამედ ქართულ კულტურასთან დაკავშირებული სხვა მრავალი საინტერესო ექსპონატი. მუზეუმის დარბაზებში შეგიძლიათ გაეცნოთ ტრადიციულ ქართულ ცეკვებს, მუსიკას და ხელნაკეთობებს, რომლებიც ჯერ კიდევ არსებობს საქართველოში.
ტრადიციულ ქართულ ცეკვებს მრავალსაუკუნოვანი ისტორია აქვს და ქართული კულტურის განუყოფელი ნაწილია. ცეკვები ასახავს ქვეყნის ხანგრძლივ ისტორიას, მის კულტურას და ტრადიციებს. მუზეუმში შეგიძლიათ იხილოთ სხვადასხვა ხალხური სამოსი, რომელიც გამოიყენება ეროვნული ცეკვებისთვის, ასევე უყუროთ ვიდეოებს, რომლებიც ასახავს როგორ ცეკვავენ დღეს ამ ცეკვებს.
ქართული მუსიკაც ძალიან მდიდარი და მრავალფეროვანია. მასში შედის მრავალი სტილი და ჟანრი, როგორიცაა მრავალხმიანობა, შალდრა, დუდუკი და სხვა. მუზეუმში შეგიძლიათ ნახოთ ქართულ მუსიკაში გამოყენებული სხვადასხვა მუსიკალური ინსტრუმენტი, ასევე მოუსმინოთ ხალხური სიმღერების ჩანაწერებს.
ხელოსნობაც ქართული კულტურის მნიშვნელოვანი ნაწილია. ქართული ხელოსნობა მოიცავს სხვადასხვა სახის ხელოსნობას, როგორიცაა ქარგვა, ხალიჩების ქსოვა, კერამიკა და სხვა. მუზეუმში წარმოდგენილია ხელნაკეთი ნივთები, რომლებიც დამზადებულია საქართველოს სხვადასხვა რეგიონის ხელოსნების მიერ.
მუზეუმში იმართება ქართულ კულტურასთან დაკავშირებული სხვადასხვა გამოფენები და ღონისძიებები, რომლებიც იპყრობს როგორც ადგილობრივების, ისე ტურისტების ყურადღებას. აქ შეგიძლიათ ნახოთ ფილმები, რომლებიც დაკავშირებულია საქართველოს ისტორიასთან და კულტურასთან, ასევე მოუსმინოთ ლექციებს და მონაწილეობა მიიღოთ დისკუსიებში.
გარდა ამისა, მუზეუმს აქვს მდიდარი სამეცნიერო ბიბლიოთეკა, რომელიც შეიცავს წიგნებს და სტატიებს საქართველოს არქეოლოგიის, ისტორიის, კულტურისა და ხელოვნების შესახებ. აქ შეგიძლიათ იპოვოთ ბევრი საინტერესო ისტორიული ფაქტი და გაიგოთ, თუ როგორ უკავშირდება ეს არტეფაქტები საქართველოს ისტორიას. მაგალითად, მუზეუმში დაცულია ოქროს სამკაულების კოლექცია, რომელიც ვანის ტერიტორიაზეა ნაპოვნი და თარიღდება ძვ.წ. VIII-I საუკუნეებით. ეს ორნამენტები არა მხოლოდ ხელოვნების მშვენიერი ნიმუშებია, არამედ მოწმობს ძველ საქართველოში ოქროსა და ვერცხლის მრეწველობის განვითარების მაღალ დონეს.
მუზეუმი ასევე გთავაზობთ ინფორმაციას საქართველოს ისტორიის სხვადასხვა პერიოდის შესახებ, მათ შორის შუა საუკუნეების შესახებ, როდესაც ვანი იყო კავკასიის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კულტურული და სავაჭრო ცენტრი. ვანის ოსტატებმა ოსტატურად შექმნეს სამკაულები ძვირფასი ლითონებისგან, კერამიკისა და ხელოვნების სხვა ნიმუშებისგან, რომლებიც ძალიან ღირებული იყო მთელი შუა საუკუნეების განმავლობაში.
გარდა ამისა, მუზეუმ-ნაკრძალი ვიზიტორებს უნიკალურ შესაძლებლობას აძლევს გაეცნონ ქართული ხალხური კულტურისა და ტრადიციების შესახებ. შეგიძლიათ ისწავლოთ ტრადიციული ქართული ცეკვები, მუსიკა და ხელნაკეთობები, რომლებიც ჯერ კიდევ არსებობს საქართველოში. მუზეუმი ასევე მასპინძლობს თანამედროვე ხელოვნების გამოფენებს, რაც მნახველს საშუალებას აძლევს უფრო სრულყოფილი გაიგონ ქართული კულტურის განვითარების შესახებ მისი ისტორიის მანძილზე.
ვანის მუზეუმ-ნაკრძალი არა მხოლოდ საქართველოს ისტორიითა და კულტურით დაინტერესებულთათვისაა, არამედ მათთვის, ვისაც სურს შეიგრძნოს ხალხის სული, გაეცნოს მათ ტრადიციებსა და წეს-ჩვეულებებს და გაეცნოს სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში შექმნილ ხელოვნების ნიმუშებს.
ექსპონატების გარდა, მუზეუმ-ნაკრძალი ვიზიტორებს ასევე აძლევს შესაძლებლობას მიიღონ მონაწილეობა სხვადასხვა ღონისძიებებში, როგორიცაა კონფერენციები, სემინარები, ლექციები და ა.შ. აქ შეგიძლიათ მოაწყოთ ექსკურსიები სკოლებისა და უნივერსიტეტების ჯგუფებისთვის, ჩაატაროთ საგანმანათლებლო გაკვეთილები, სამეცნიერო კონფერენციები და სემინარები, ასევე უბრალოდ ეწვიოთ მუზეუმს როგორც ტურისტი და გაეცნოთ საქართველოს მდიდარ ისტორიას.
გარდა ამისა, მუზეუმ-ნაკრძალში მასპინძლობს საქართველოს ისტორიისა და კულტურისადმი მიძღვნილი საინტერესო გამოფენები და ღონისძიებები. აქ ასევე შეგიძლიათ იხილოთ ქართული ხალხური ცეკვების და ხალხური მუსიკის ცოცხალი წარმოდგენები.
მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის, რასაც ვანის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი გვთავაზობს. მუზეუმიდან არც თუ ისე შორს არის ცნობილი ვანის ეკლესია, რომელიც აშენდა VII საუკუნეში. ვანის ღვთისმშობლის ეკლესია ქართული ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ძეგლია და 1994 წელს შეიტანეს იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში.
მუზეუმ-ნაკრძალის მიმდებარედ არის ასევე მრავალი სხვა ისტორიული და არქიტექტურული ღირსშესანიშნაობა, მათ შორის ციხე-სიმაგრეები, ეკლესიები და მონასტრები, რომელთა მონახულებაც შეიძლება იყოს საინტერესო.
ზოგადად, ვანის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალი უნიკალური ადგილია, სადაც შეგიძლიათ ჩაიძიროთ საქართველოს ისტორიასა და კულტურაში, ნახოთ უნიკალური ექსპონატები, მოინახულოთ ისტორიული ადგილები და გაატაროთ დრო განათლებისა და დასვენებისთვის. მუზეუმი დამთვალიერებლებისთვის ღიაა მთელი წლის განმავლობაში და ყველას ვიწვევთ ეწვიონ მას და გაიგონ მეტი საქართველოს მდიდარი ისტორიისა და კულტურის შესახებ.
--------------------------
მოხარული ვიქნებით მოვისმინოთ თქვენი აზრი სტატიის შესახებ და ვუპასუხოთ თქვენს შეკითხვებს! მოგერიდებათ დატოვოთ კომენტარები სტატიის ქვემოთ, ჩვენ სიამოვნებით ვისაუბრებთ თქვენთან და განვიხილავთ საინტერესო თემებს. თქვენი აზრი ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია!
31 კომენტარები
შედით კომენტარის დასატოვებლად