ცნობილი ქართველი მოღვაწეების სახლები-მუზეუმები. ალექსანდრე ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი.

პოეტი, მთარგმნელი, მხედართმთავარი, დიპლომატი, მსხვილი მემამულე, საზოგადო მოღვაწე და ნოვატორი ილია ჭავჭავაძე (1786-1846) თავისი ეპოქის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფიგურა იყო. მას პატივს სცემდნენ როგორც საქართველოში, ისე რუსეთის იმპერიაში. ილია ჭავჭავაძე რუსეთის იმპერატრიცა ეკატერინე მეორის ნათლული იყო. ილია ჭავჭავაძე მსახურობდა სამხედრო სამსახურში (გენერალ-ლეიტენანტი) და იყო ერთზე მეტი მნიშვნელოვანი სამხედრო ექსპედიციის მონაწილე. იბრძოდა ნაპოლეონის წინააღმდეგ (ის იყო ბარკლე დე ტოლის ადიუტანტი). აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ საიმპერატორო კართან სიახლოვის მიუხედავად, ილია ჭავჭავაძემ მონაწილეობა მიიღო 1804 წლის აჯანყებაში და 1832 წლის შეთქმულებაში.

ილია ჭავჭავაძე ქართულ პოეზიაში რომანტიზმის ფუძემდებლად ითვლება. ქართულად თარგმნა ეზოპეს, ვოლტერის, პუშკინის და სხვათა არაერთი ნაწარმოები. ილია ჭავჭავაძე იყო პირველი მიწათმფლობელი, რომელმაც ქართული ღვინო ევროპული გზით დაამუშავა. მისი მარანი დღესაც არსებობს. მუზეუმი შეიცავს 16500 ბოთლ სხვადასხვა ჯიშის ღვინოს.

მუზეუმის პირველ სართულზე განთავსებულია სუვენირების მაღაზია, რომელიც გთავაზობთ მუზეუმსა და კახეთთან დაკავშირებულ სუვენირებს, ნინა ჭავჭავაძის ნაქარგი შარფის ასლს, არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოჩენილი აღმოჩენების ასლებს და ა.შ.

განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია წინანდლის ბაღი. ილია ჭავჭავაძემ პირველმა მოიწვია ევროპიდან დეკორატიული ბაღის სპეციალისტები და წინანდლის მამულში პარკის შექმნა დაიწყო. პარკი საინტერესოა მისი დაგეგმვის პრინციპით. ზოგიერთი ექსპერტი ადარებს მას ინგლისურ პარკებს, როგორიცაა რიჩმონდი და კეუ. 1887 წელს დაიწყო დეკორატიული პარკის რედიზაინი და გამდიდრება და მისი გეგმის შესამუშავებლად მიიწვიეს პეტერბურგიდან ლანდშაფტის ხელოვნების დიდი ოსტატი არნოლდ რეგელი.

2008 წელს, რესტავრაციის შემდეგ, განახლებული საგამოფენო დარბაზები უკვე გახდა ქართველი და უცხოელი ავტორების - სალვადორ დალის, პაბლო პიკასოს, პიეტ მონდრიანის, ელენა ახვლედიანის, დიმიტრი და სანდრო ერისთავების, სერგო ქობულაძის და სხვათა ნამუშევრების რამდენიმე მნიშვნელოვანი გამოფენის ადგილი.

ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი - ეს არის ისტორიული სახლი საქართველოში, ტფილისში, რომელიც ეკუთვნოდა მე-19 საუკუნის ერთ-ერთ უდიდეს ქართველ პოეტსა და მოაზროვნეს - ილია ჭავჭავაძეს. სახლ-მუზეუმი 1987 წელს გაიხსნა და მას შემდეგ თავისი უნიკალური არქიტექტურითა და მდიდარი ისტორიით ტურისტები მთელი მსოფლიოდან იზიდავს.

ილია ჭავჭავაძის სახლმუზეუმი აშენდა 1835 წელს და იქცა იმდროინდელი ქართველი ინტელიგენციის შეხვედრის ადგილად და ადგილად. ეს იყო ადგილი, სადაც ჭავჭავაძე დროს ატარებდა თავის მეგობრებთან და კოლეგებთან, მათ შორის იმ დროის სხვა დიდ ქართველ პოეტებთან, როგორებიც იყვნენ ნიკოლოზ ბარათაშვილი და გრიგოლ ორბელიანი.

ერთ დღეს, ერთ-ერთ წვეულებაზე ჭავჭავაძის სახლში, საოცარი რამ მოხდა. სტუმრები მოხიბლული იყვნენ სანთლის შუქით შექმნილი სინათლისა და ჩრდილის ლაღი თამაშით. ჭავჭავაძემ ამ თამაშით შთაგონებულმა გადაწყვიტა საკუთარი შუქ-ჩრდილის თეატრი შეექმნა.

ასე დაიწყო პირველი ქართული შუქ-ჩრდილის თეატრის ისტორია. ჭავჭავაძე ძალიან სერიოზულად მოეკიდა ამ საქმეს და თავისი სპექტაკლების ახალი ფიგურებისა და დეკორაციების შექმნით იყო დაკავებული. მისი თეატრი გახდა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ტფილისში და მიიპყრო უამრავი მაყურებელი. შემდგომში მისი იდეები და ნამუშევრები შუქ-ჩრდილის დარგში შევიდა საქართველოს სამხატვრო აკადემიის სასწავლო პროგრამაში.

თუმცა ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმთან მხოლოდ სინათლისა და ჩრდილის თეატრი არ იყო დაკავშირებული. 1836 წელს ჭავჭავაძემ ცოლად მოიყვანა მშვენიერი გოგონა ნინა ყიფიანი და მათი ქორწინება იმ დროის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო. ნინა ყიფიანი იყო უაღრესად განათლებული ქალი და იყო პირველი ქალი საქართველოს სსრ-ში, რომელმაც მიიღო დოქტორის ხარისხი. მან დიდი წვლილი შეიტანა საქართველოს მეცნიერებასა და კულტურაში, ასევე იყო ცნობილი ფემინისტი და საზოგადო მოღვაწე.

1971 წელს ნინა ყიფიანის გარდაცვალების შემდეგ სახლ-მუზეუმი რამდენიმე წლით დაიხურა და ცარიელი დარჩა. 1970-იანი წლების ბოლოს მუზეუმი აღდგა და გაიხსნა საზოგადოებისთვის. დღეს ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი საქართველოს ქალაქ წავკისწყოს ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობაა.

სახლ-მუზეუმში წარმოდგენილია ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის ცხოვრებასა და მოღვაწეობასთან დაკავშირებული სხვადასხვა ექსპონატი. აქ შეგიძლიათ ნახოთ ინტერიერის ნივთები, ავეჯი, ნახატები, ფოტოები, პირადი ნივთები და დოკუმენტები, რომლებიც ეკუთვნოდა ამ გამოჩენილ პიროვნებებს.

ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ექსპონატია ოთახი, სადაც ილია ჭავჭავაძე ლექსებს წერდა. აქ არის ანტიკვარული მაგიდა, რომელზედაც მუშაობდა, ასევე მისი რამდენიმე ხელნაწერი. ბევრი პოეტი და ლიტერატურათმცოდნე მოდის აქ, რათა განიცადოს ის ატმოსფერო, რომელშიც შეიქმნა ამ გამოჩენილი ქართველი პოეტის პოეზია.

სახლ-მუზეუმის კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობაა ბიბლიოთეკა, რომელიც შეიცავს 12 ათასზე მეტ წიგნს. კოლექცია შეიცავს სხვადასხვა ავტორის, მათ შორის ქართველი, რუსი და დასავლეთ ევროპელი მწერლების ნაწარმოებებს. ამ წიგნებიდან ბევრი პირადად წაიკითხეს და შეისწავლეს ჭავჭავაძემ და ნინა ყიფიანმა და ამ ბიბლიოთეკაში ბევრი იშვიათი და ღირებული გამოცემაა.

ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი არა მხოლოდ მათი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ძეგლია, არამედ მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრია, სადაც იმართება სხვადასხვა კულტურული ღონისძიებები, კონცერტები, ლექციები, გამოფენები და შემოქმედებითი შეხვედრები. ამ ღონისძიებებიდან ბევრი მიმართულია ქართული კულტურის, ხელოვნებისა და ლიტერატურის შენარჩუნებასა და პოპულარიზაციაზე.

სახლ-მუზეუმში ასევე განთავსებულია სახვითი ხელოვნების სკოლა, სადაც ახალგაზრდა ნიჭიერ ხელოვანებს შეუძლიათ მიიღონ განათლება და განავითარონ შემოქმედებითი პოტენციალი. დიდი ყურადღება ეთმობა ექსკურსიებისა და ტურისტული პროგრამების ორგანიზებას, რომლის ფარგლებშიც დამთვალიერებელს შეუძლია გაეცნოს სახლ-მუზეუმის ისტორიას და მეტი გაეცნოს ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის ცხოვრებასა და მოღვაწეობას.

მაგრამ ამ ყველაფრის გარდა, ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმში არის კიდევ ერთი დარბაზი, რომელიც განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს კულტურისა და ისტორიის დახვეწილი მცოდნეებისთვის. ეს არის რუსულ-ქართული მეგობრობისა და თანამშრომლობისადმი მიძღვნილი დარბაზი.

ამ დარბაზში შეგიძლიათ იხილოთ რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობებთან დაკავშირებული მრავალი იშვიათი და უნიკალური ექსპონატი, მაგალითად, რუსი მეფეების პორტრეტები, რომლებიც მათ მიერ ქართველ მმართველებს წარუდგინეს, აგრეთვე დოკუმენტები, რომლებიც მოწმობს ორი ქვეყნის ურთიერთქმედებას კულტურისა და მეცნიერების სხვადასხვა სფეროში. ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ექსპონატია ალექსანდრე ბლოკის წიგნი „თორმეტი“, რომელიც მან ილია ჭავჭავაძეს 1918 წელს აჩუქა. ამ წიგნში ბლოკმა ჭავჭავაძეს ლექსი მიუძღვნა, რომელიც რუსეთ-ქართული მეგობრობის ერთგვარ სიმბოლოდ იქცა.

ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი უნიკალური ადგილია, სადაც დაცულია საქართველოს ისტორია და კულტურა, სადაც შეგიძლიათ ჩაიძიროთ წარსულის გამოჩენილი პიროვნებების ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ატმოსფეროში, გაიგოთ მეტი ორი დიდი ადამიანის ურთიერთობაზე და მათ წვლილზე ქართული კულტურის განვითარებაში.

სახლ-მუზეუმის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობაა ბიბლიოთეკა, რომელიც შეიცავს 12 ათასზე მეტ წიგნს. მათ შორის არის იშვიათი და ღირებული პუბლიკაციების მრავალი ეგზემპლარი, რომელიც ეხება ქართული და მსოფლიო ლიტერატურის სხვადასხვა პერიოდს. გარდა ამისა, ბიბლიოთეკა შეიცავს ბევრ წიგნს, რომელიც ეკუთვნოდა თავად ჭავჭავაძეს და მის მეუღლეს.

მუზეუმი ასევე შეიცავს ბევრ პორტრეტს და ფოტოსურათს ჭავჭავაძეების ოჯახსა და მათ უახლოეს წრეზე. ეს საშუალებას გაძლევთ შეიგრძნოთ იმდროინდელი ატმოსფერო და გაიგოთ, როგორ ცხოვრობდნენ და ფიქრობდნენ ქართული დიდგვაროვანი ოჯახები მე-19 საუკუნეში.

გარდა ამისა, სახლ-მუზეუმში მასპინძლობს ქართულ კულტურასა და ისტორიასთან დაკავშირებული სხვადასხვა გამოფენები, ღონისძიებები და კონცერტები. აქ შეგიძლიათ მოისმინოთ ცოცხალი მუსიკა, გაეცნოთ თანამედროვე ქართველი მხატვრების შემოქმედებას, ასევე მონაწილეობა მიიღოთ მასტერკლასებში ქართული სამზარეულოსა და ეროვნული ხელნაკეთობების შესახებ.

მიუხედავად იმისა, რომ სახლ-მუზეუმი მდებარეობს ძველ შენობაში, რომელმაც შეინარჩუნა თავისი ისტორიული სახე, მას ასევე აქვს ყველა საჭირო თანამედროვე კეთილმოწყობა, რათა სტუმრებმა დრო კომფორტულად გაატარონ. მუზეუმის ტერიტორიაზე არის კაფე, სადაც შეგიძლიათ დააგემოვნოთ ეროვნული კერძები ქართული სამზარეულოს კერძები, ასევე მაღაზია სუვენირებითა და საჩუქრებით.

ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი არა მხოლოდ მათი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ძეგლია, არამედ საქართველოს მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრი. აქ შეგიძლიათ გაეცნოთ ამ ცნობილი ადამიანების ცხოვრებასა და მოღვაწეობას, ქართული კულტურისა და ისტორიის შესახებ, ასევე დატკბეთ ძველი ქართული სახლის შესანიშნავი ატმოსფეროთი. მათ შორის შეგიძლიათ იხილოთ ხელნაწერები, წიგნები, სურათები, ფოტოები, ავეჯი, კერძები და სხვა რამ, რაც მათ ცხოვრებასა და საქმიანობას ეხება.

სახლ-მუზეუმში ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ექსპონატია ფორტეპიანო, რომელზეც ნინა ყიფიანი უკრავდა თავის კომპოზიციებს. ეს ფორტეპიანო ნინა ყიფიანს მამამ აჩუქა, რომელიც ცნობილი ქართველი პოეტი იყო. იგი მას მრავალი წლის განმავლობაში უკრავდა და მასზე მრავალი მუსიკალური კომპოზიცია შექმნა. დღეს ეს ფორტეპიანო მდებარეობს მუზეუმის დარბაზში და ერთ-ერთი ყველაზე ღირებული ექსპონატია.

კიდევ ერთი საინტერესო ექსპონატია ოქროს საათის მექანიზმი, რომელიც ილია ჭავჭავაძეს ეკუთვნოდა. ეს მოძრაობა გაკეთდა მე-18 საუკუნეში და არის საათის დამზადების ოსტატობის უნიკალური მაგალითი. მას აქვს რთული მექანიზმი მრავალი ციფერბლატით და ავტომატური გრაგნილი მექანიზმით. დღეს ის მუზეუმის დარბაზშია განთავსებული და მთელი მსოფლიოდან ტურისტების ყურადღებას იპყრობს.

გარდა ამისა, სახლ-მუზეუმში შეგიძლიათ იხილოთ არაერთი საინტერესო ნახატი და ფოტო, რომელიც მოგვითხრობს ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის ცხოვრებასა და მოღვაწეობაზე. მათ შორისაა მათი მეგობრებისა და ნაცნობების პორტრეტები, ფოტოები, რომლებშიც ისინი ერთად არიან გამოსახული, ასევე ნახატები და გრავიურები, რომლებიც ილია ჭავჭავაძის შემოქმედების პერიოდშია შესრულებული.

მაგრამ ყველაზე საინტერესო ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმში ძველი ქართული სახლის ატმოსფეროა. სახლი აშენდა მე-19 საუკუნეში და შეინარჩუნა ორიგინალური ინტერიერი. აქ შეგიძლიათ ნახოთ ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის ცხოვრებასთან დაკავშირებული უძველესი საგნები. მაგალითად, სახლ-მუზეუმში შეგიძლიათ ნახოთ ორიგინალური ავეჯი, კერამიკა, ჭურჭელი, ინტერიერის დეკორატიული ელემენტები, სახლის მეპატრონეების პირადი ნივთები, ასევე ჭავჭავაძისა და მისი თანამედროვეების მიერ დახატული ნახატების კოლექცია.

ერთ-ერთი საინტერესო ექსპონატია ნინა ყიფიანის წიგნი „არავინ არ უნდა დარჩეს ცოცხალი“. ეს ნაწარმოები დაიწერა მეორე მსოფლიო ომის დროს და ეძღვნება ებრაელი ხალხის ტრაგედიას. წიგნში აღწერილია ებრაელების ცხოვრება საკონცენტრაციო ბანაკში და ნინა ყიფიანი ცდილობდა მოვლენების ისე მოყოლას, რომ მკითხველში თანაგრძნობისა და გაგების განცდა გამოეწვია.

გარდა ამისა, ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი კულტურული ცხოვრების კერაა. აქ ხშირად იმართება ლიტერატურული საღამოები, მუსიკალური კონცერტები, თეატრალური წარმოდგენები და თანამედროვე მხატვრების გამოფენები. მსგავსი ღონისძიებები ხელს უწყობს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნებას და სახლ-მუზეუმში მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსული სტუმრების მოზიდვას.

მაგრამ ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმს ასე უნიკალურს ხდის, არის ის, რომ ის ხელს უწყობს გამოჩენილი ადამიანების მეხსიერების შენარჩუნებას და მათ თანამედროვეობასთან დაკავშირებას. სახლ-მუზეუმი არა მხოლოდ სახლის მეპატრონეების ცხოვრებასა და მოღვაწეობაზე მოგვითხრობს, არამედ ასახავს საქართველოს ისტორიას, მის კულტურასა და ტრადიციებს. ის ხელს უწყობს წარსულსა და მომავალს შორის კავშირის შენარჩუნებას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ნებისმიერი ერისთვის.

დასასრულს, ილია ჭავჭავაძისა და ნინა ყიფიანის სახლ-მუზეუმი არ არის მხოლოდ მუზეუმი, ის უნიკალური ადგილია, სადაც დაცულია საქართველოს ისტორია და კულტურა.

ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმის მისამართია საქართველო, თელავის რაიონის სოფელი წინანდალი.

--------------------------

გთხოვთ დატოვოთ კომენტარები და დასვით შეკითხვები სტატიის ქვემოთ და ჩვენ შევეცდებით ვუპასუხოთ თქვენს ყველა შეტყობინებას.