გაანადგურა საქართველოს ქალაქები. ეწვიეთ შატილისა და მუცოს დასახლებებს.

შატილი -გარე ნაწილში მდებარეობს ხევსურეთის რაიონის უდიდესი სოფელი და ცენტრი ხევსურეთი, მდინარეების არგუნისა და შატილწყლის (შატილურა) პირზე, კლდოვან მასივზე.

ხევსურეთი სასაზღვრო რეგიონია, რომელსაც ჩრდილოეთიდან ჩეჩნეთი და ინგუშეთი ემიჯნება, საიდანაც საქართველო მრავალი საუკუნის განმავლობაში მტრის თარეშს ექვემდებარებოდა. საუკუნეების განმავლობაში ხევსურები საიმედოდ იცავდნენ საზღვრებს გარე მტრისგან. მუდმივმა საბრძოლო მზადყოფნამ ხევსურული სოფლების უჩვეულო არქიტექტურული იერსახე გამოიწვია: თითოეული დასახლებული პუნქტი გამაგრებითი ნაგებობების ერთგვარი კომპლექსია, რომელიც ერთდროულად ასრულებდა საცხოვრებლების ფუნქციას. სოფელი შატილი ასეთი თავისებური არქიტექტურის ვიზუალურ მაგალითს წარმოადგენს.

კლდოვან ფერდობებზე საცხოვრებელი ფართები განლაგებულია ტერასების უწყვეტ რიგში: ციხე-სახლები მაღალი ვერანდებით, საცხოვრებელი სახლები კოშკებით, "საპიჰვნო" (ერთსართულიანი შენობა, სადაც სოფლის კაცები შეიკრიბნენ სხვადასხვა საკითხის შესართავად და გადასაჭრელად), შენობები ქალებისთვის ("სამრევლო"), ლუდსახარში. შენობები ისე მჭიდროდ დგას ერთმანეთთან რკალებით, რომ შენობების ბრტყელი სახურავები უფრო მაღალი შენობების ეზოს წარმოადგენს. სახლები ერთმანეთთან დაკავშირებულია კლდეში გამოკვეთილი ვიწრო კიბეებით-სოფელში შესულ ადამიანს შეუძლია ფარულად გვერდის ავლით მთელი სოფელი. ამრიგად, მთელი სოფელი ერთი მყარი ციხეა.

შენობების უმეტესობა ოთხი სართულისგან შედგება, თუმცა არის სამი ან ხუთსართულიანი შენობა. სამშენებლო მასალად გამოყენებული იყო დატეხილი ქვა, რიყის ქვა და ფიქალი. კედლები აგებულია ისეთ მკვრივ მწკრივში, რომ მზის სხივიც კი არ აღწევს მათ შორის. სამშენებლო მასალის განსხვავებული ფორმა და ხარისხი მიუთითებს იმაზე, რომ სოფელი აშენდა რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში. ამას მოწმობს XVII-XVIII საუკუნეების სახლები მრავალრიცხოვანი ხარვეზებით.

ბროლისწყლის გაწმენდაში წმინდა გიორგის გამოსახულება მუცოს მაცხოვრებლებმა თავიანთ მფარველად და მფარველად მიიჩნიეს. ის იყო მათი თაყვანისცემის მთავარი ობიექტი. სოფლის მოსახლეობა ახალი წლის ღამეს ბროლისკალოში შეიკრიბა, ასევე "ათენობის" დღესასწაულზე (დღესასწაული სებასტეს ბერძენი წმიდა მოწამის ათენოგენეს პატივსაცემად).

უნიკალური თავდაცვითი ნაგებობაა სოფელი მუცო (ზღვის დონიდან 1880 მ), რომელიც მდებარეობს შატილის ჩრდილო-აღმოსავლეთით 12-15 კმ-ში. ის პირიქითა ხევსურეთის ერთ-ერთი უძველესი სოფელია. აქ შემორჩენილია X-XVIII საუკუნეებით დათარიღებული 40-მდე საცხოვრებელი და თავდაცვითი ნაგებობა და ნანგრევები.

მუცო გამაგრებული დასახლებაა. სოფელი ჩრდილოეთიდან დაცულია თორღვაის ციხით, სამხრეთიდან ციხე-სახლებით, ხოლო აღმოსავლეთიდან და დასავლეთიდან კლდეებით ციცაბო ფერდობებით. სოფელი მდებარეობს სამ ტერასაზე, შენობები აგებულია ფიქალით, რომლებიც ერთმანეთთან არის დაკავშირებული ვიწრო ქუჩებით. შენობები ხიდებით არის დაკავშირებული. ზედა ტერასაზე არის პატარა გაწმენდა, ე.წ. ბროლისკალო, პატარა სამლოცველო წმინდა გიორგის ხატით, ლოცვის სახლი-"საპიჰვნო" და მასზე აღმართულია ციხე. ადგილობრივი თემის საბჭო აქ შეხვდა მნიშვნელოვანი საკითხების მოგვარებას. ჯერ კიდევ არსებობს როკ-მოჩუქურთმებული თავმჯდომარე-ბლოკი, საზოგადოების უხუცესისთვის ("Heavisbury"). ციხესიმაგრეში არის ეკლესია და თავდაცვითი კოშკები.

შუა ტერასაზე არის მიმდებარე საცხოვრებელი კვარტლები. სახლების უმეტესობა 4-და 6-სართულიანია. როგორც წესი, ასეთ სახლებში, პირველ სართულზე იყო ზამთრის სახლი პირუტყვისთვის, მეორეზე — ცხვარი, მესამე და მეოთხე - საცხოვრებელი კვარტლები. ბოლო სართულები გამოიყენებოდა როგორც კარადა და სათავსო იარაღისა და საკვებისთვის.

მუცოს სოფლამდე მისასვლელი ორი გზა იყო. ვიწრო დაღმავალი გზა კლდოვან ფერდობზე გადიოდა. და მდინარის მხარეს, სოფელი შემოღობილი იყო კედლით, რომელშიც იყო კირქვის ქვისგან დამზადებული კარიბჭე. საღამოს ჭიშკარი დაკეტილი და დაცული იყო. დაგვიანებული მოგზაურები ან მონადირეები იძულებულნი იყვნენ ღამე გალავნის კედელთან გაეტარებინათ.

ტურისტები საფუძვლიანად უნდა მოემზადონ საქართველოს მთებში გამგზავრებამდე. ციცაბო კლდეები, თუმცა ძალიან მიმზიდველია, შეიძლება საშიში იყოს გამოუცდელი მოგზაურისთვის. გამოიყენეთ ჩვენი რეკომენდაციები ექსპერტები, რომ ჩვენ პოსტი საიტზე madloba.info . ჩვენ ვცდილობთ, რომ ინფორმაციული მიმოხილვა და მოიცავს უახლესი ამბები თქვენთვის.