მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძარი თბილისში მდებარეობს საქართველოს დედაქალაქის უძველეს უბანში, მდინარე მტკვრის ნაპირებზე.

მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძარი ერთ-ერთი უძველესია თბილისში, მშენებლობის სავარაუდო დრო მე-6 საუკუნეა. ხატი, რომლის შემდეგაც ტაძარი დასახელდა, ჩვენს დროში არ შემორჩენილა. მისი ისტორიის განმავლობაში, ღვთისმშობლის მეტეხის ტაძარი განადგურდა და აღდგა, მოახერხა ფხვნილის ჟურნალის მონახულება. მის ტერიტორიაზე ციხეც იყო.

19 ოქტ, 2024

საქართველოს ღირსშესანიშნაობები

ალა სმირნოვა

ნახეთ ვიდეო

ეწვიეთ მეტეხის ტაძარს თბილისში⬇️

შინაარსი

ისტორია
მეტეხის ლეგენდა

მეტეხის ტაძარი და ქალაქი თბილისი მართლაც ყველაზე ლამაზი ადგილებია საქართველოში. ეკლესია მდებარეობს ქალაქის სახელობის რაიონში. იგი მდინარე მტკვრის ზემოთ კლდეზე დგას. ეს არის საქართველოს დედაქალაქის სავიზიტო ბარათი. ქალაქის ნებისმიერი ადგილიდან შეგიძლიათ ნახოთ მეტეხის ტაძრის გუმბათი.

ტაძარი აგებულია კლდის ჯვარ-გუმბათოვან სტილში ოთხ საყრდენ სვეტზე. დასავლეთის კედელი გადაჰყურებს ქალაქს, აბსოლუტურად არ არის შესამჩნევი და არ არის საინტერესო. კედლის სამხრეთ მხარეს უკვე მძიმედ რეკონსტრუქცია აგურის, ეს ჩანს სადამკვირვებლო deck. ეს კედელი განსხვავდება სხვებისგან, რადგან მასზე მიმაგრებულია ვერტიკალური საყრდენი საყრდენი.

აღმოსავლეთიდან კედელმა ყველაზე მეტად შეინარჩუნა პირვანდელი სახე, მასზე არის ფანჯრები ნიმუშიანი ქვის ფირფიტებით. ჩრდილოეთის მხარეს კედელს აქვს გაფართოება-დაფარული გალერეა, რომელიც ზემოდან აგურით არის აღდგენილი. ოქროს ხანის რამდენიმე ტაძარმა შეინარჩუნა შენობის ეს ნაწილი. პორტიკოს აქვს რთული სამშენებლო ტექნიკა, რადგან გუმბათს აქვს რთული ქვისა.

სწორედ აქ არის დაცული XII-XIII საუკუნეების დეკორით პოპულარული ვაზის რელიეფური გამოსახულება. იმ ეპოქის შემონახული დეკორაციები თბილისში მხოლოდ აქ ჩანს. ეკლესიის ფასადების მნიშვნელოვანი მახასიათებელია წარწერები, რომლებიც მნიშვნელოვანია, როგორც ისტორიის ძეგლი. სამხრეთიდან კედელზე 1919 წლის წარწერაა, დასავლეთ კედელზე უფრო მეტია.

ტაძრის ინტერიერი არ არის ისეთი საინტერესო, როგორც ფასადები. Xviii საუკუნეში რეკონსტრუქციის დროს შენობის სარდაფები შეიცვალა წრიულიდან ლანცეტამდე. იმ დროის ფრესკები არ შემონახულა, ყველა კედელი ნაცრისფრად არის შეღებილი, მაგრამ აქ ხატები საინტერესოა: "100 000 მეტეხის მოწამე", "წმინდა შუშანიკი" და "თბილისის აბო".

თბილისის აბოს სახესთან ხატი ზეთში მოხატა მ. საბინინმა. დროთა განმავლობაში ის იმდენად ჩაბნელდა, რომ ხატის დანახვა თითქმის შეუძლებელია. ამ ავტორის ნამუშევრები ორიგინალში მხოლოდ აქ ჩანს. მანვე დახატა ცნობილი ხატი"ქართული ეკლესიის დიდება".

Приглашаем для общения про Грузию

ისტორია

საქართველოს ღირსშესანიშნაობები მათ დროის გამოცდა ჩააბარეს. გამონაკლისი არც მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძარია. ეს არის თბილისში აღმართული უძველესი ტაძარი. ეკლესია VI საუკუნეში ვახტანგ I გორგასალმა ააგო. იქვე აშენდა სასახლე, რომლის ტერიტორია გარშემორტყმული იყო ციხის გამაგრებით. ეს იყო სამეფო რეზიდენცია. ტაძარი იერუსალიმის ტაძრის მსგავსი იყო გეთსემანეს ბაღში ღვთისმშობლის საფლავზე.

ტაძარს სახელი ეწოდა მეტეხის თეოტოკოსის ხატის საპატივცემულოდ, რომელიც ამ ადგილას ინახებოდა. ხატი ჩვენს დრომდე არ შემორჩენილა. 1226 წელს მონღოლთა შემოსევის დროს სასახლე განადგურდა. ტაძარი ასევე ძლიერ დაზიანდა. ტაძარი დემეტრე II-მ 1289 წელს აღადგინა. ტაძრის თანამედროვე იერსახე ამ წუთიდანაა შემონახული.

1654 წელს ვახტანგ V-მ ტაძარი დენთის შესანახად გამოიყენა. 1748 წელს ტაძარი თურქებისგან დაიბრუნა ჰერაკლე II-მ. ის ბრძანებს, რომ მეტეხის ტაძარი აღდგება და აგურებს აგურის ახალ გუმბათს. ტაძრის კედლებზე წარწერებიც ამ წლებით თარიღდება.

1795 წელს ტაძარი დაიწვა აგამადხანის შემოსევის დროს და აღადგინა მეფე გიორგი XIII-მ. 1819 წელს კავკასიის მთავარსარდალმა ა.ერმოლოვმა ბრძანა თავდაცვითი კედლის დანგრევა და ამ ტერიტორიაზე ციხის მშენებლობა. ამის შემდეგ ტაძრის ტერიტორია ძალიან შეიცვალა, გამოჩნდა ორსართულიანი შენობა და ყაზარმები. აქ, 1903 წელს, პატიმრობაში მოკლეს საქართველოს რევოლუციონერი ლადო კეცხოველი.

საბჭოთა მმართველობის დროს ციხე დაანგრიეს. ლ. ბერია აპირებდა ტაძრის დანგრევას, მაგრამ მხატვარი დ. შევარდნაძე იცავდა არქიტექტურულ ძეგლს, ხოლო იგი დააპატიმრეს და სიკვდილით დასაჯეს. დიდი ხნის განმავლობაში ეკლესიას არ მიუღია მრევლი. 1979 წელს აქ მდებარეობდა სახელმწიფო დრამატული თეატრის ახალგაზრდული სტუდია. მაშინ ეს იყო მხატვრის სახელოსნო.

და მხოლოდ 1988 წელს, გაზაფხულზე, ილია მეორემ აღადგინა ტაძარი. გუმბათზე ჯვარი დაიდო და სამსახური განახლდა. მოქალაქეების შემოწირულობების დახმარებით აღდგა კანკელი. ქართველი წმინდა შუშანიკის ცხედარი მეტეხის ტაძარში განისვენებს. ლეგენდა მოგვითხრობს მის შესახებ, რომ ის იყო ვოივოდის ქალიშვილი, რომელიც დაქორწინებული იყო მმართველ ვასკენზე.

იგი ვახტანგ გორგოსალის მმართველობის წინააღმდეგი იყო და სპარსეთის შაჰ პეროზთან შეთქმულებით უღალატა მას. Vaschen უარი თქვა მისი რწმენა და ნათესავები. შაჰის ასულზე დაქორწინების შემდეგ მან მიიღო სხვისი რელიგია და დაიფიცა, რომ შუშანიკიც იგივეს გააკეთებდა.

როდესაც სამშობლოში დაბრუნდა, შეიტყო, რომ მომხდარის შესახებ მოსმენის შემდეგ შუშანიკს რამდენიმე დღის განმავლობაში არ დაუტოვებია საკანი სულის შენარჩუნებისთვის. ვასკენმა ცოლს სთხოვა, საკანი ჯერ სიტყვით დაეტოვებინა, შემდეგ ძალით. მაგრამ ის მხოლოდ დედას და მამას უსმენდა. ვასკენის მიერ გამართულ დღესასწაულზე მან ყველას უთხრა, რომ მან მიიღო ზოროასტიზმი და რომ მისი მეუღლეც აპირებდა ამის გაკეთებას.

შუშანიკმა ეს უარყო, რისთვისაც ქმარი სცემა და სასახლის ერთ-ერთ ოთახში მიჯაჭვულა. მხოლოდ იმ მღვდლების წყალობით, რომლებმაც არ მისცეს მას შიმშილი სიკვდილის ფარულად მონახულებით. შუშანიკი სიკვდილამდე ციხეში იყო. ციხეში მივიდნენ მორწმუნეები, რომლებმაც შუშანიკის ლოცვების დახმარებით მიიღეს ის, რაც სჭირდებოდათ.

მეტეხის ლეგენდა

ამ ლეგენდის წაკითხვის შემდეგ ზუსტად გეცოდინებათ, რა უნდა ნახოთ ქალაქ თბილისში. ოსეთის შაჰმა ბაღათარმა მოიპარა სამი წლის ხვარამზე, მეფე ვახტანგის და. დის დასაბრუნებლად მეფე ბაგატართან დუელს დათანხმდა.

ვახტანგმა დაიფიცა, რომ მდინარეზე გადასვლისას მტერს არ ესროდა, მაგრამ ფიცი არ შეასრულა-ესროლა და მოკლა ბაღათარი. გამოსყიდვის მისაღებად მან აღმართა რამდენიმე ტაძარი, მათ შორის ღვთისმშობლის მეტეხის ტაძარი. ლეგენდის თანახმად, სიტყვა მეტეხი ნიშნავს "გავტეხე", ვახტანგისთვის კი ეს იმას ნიშნავდა, რომ მან ფიცი არ შეასრულა.

მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძრის ხედი თბილისში

შესვლასტატიის შესაფასებლად.

სტატიის ავტორი

ალა სმირნოვა

მე ვარ ალა სმირნოვა, და მე სრულიად ვარ შეყვარებული საქართველოში. ჩემი ვნებაა გაზიარება საოცარ ისტორიებს და ამ ქვეყნის მდიდარ ძველ კულტურაში. როგორც საქართველოს ღიარმოსანების ექსპერტი, მე მზად ვარ გაგაცნობებთ კავკასიურ სტუმრობის, უჩვეულო ტრადიციებისა და უნიკალური პეიზაჟების ჯადოსნურ მსოფლიოს. ჩემთან თქვენ გაიცნობთ საქართველოს ყველაზე უცნაურ კუთხეებში!

განახლებულია: 1 წელი, 2 თვე წინ

23 კომენტარები

შედით კომენტარის დასატოვებლად

L
LauraWellsოქტომბერი, 24 პარასკევი
How fascinating to learn about the Metekhi Cathedral's rich history and its various uses over the centuries. I'm particularly intrigued by the unique decorative elements like the relief of the grapevine. Could you share more about the inscriptions on the walls, especially the one from 1919? It's always interesting to see how different periods leave their marks on historical sites.
L
Lika_Batumiოქტომბერი, 18 შაბათი
მაინტერესებს, რატომ გამოიყენეს ერთ დროს ეს მშვენიერი ტაძარი როგორც პორხევის საწყობი და საპყრობილე? ღრმა ისტორიული მნიშვნელობა ხომ განსაკუთრებით ხელშეუხებელი უნდა ყოფილიყო.
Л
Лидияოქტომბერი, 18 შაბათი
Метехский собор впечатляет своей историей и архитектурой. Интересно, что он не только религиозное, но и историческое место, учитывая его использование как порохового склада и тюрьмы. Особенно удивило рельефное изображение виноградной лозы и сохранённый вид восточной стены. Хотелось бы побольше узнать о “100000 метехских мучениках” и их связи с собором.
T
Trav1sJordanსექტემბერი, 28 კვირა
It's fascinating to learn about the history and architecture of this ancient cathedral in Tbilisi. The way it has been used over the centuries, from a place of worship to a prison and even a gunpowder storage, is quite intriguing. The unique architectural style, including elements like the stone window frames and the relief of the grapevine, adds a layer of depth to its historical richness. The icons inside, such as “100,000 Martyrs of Metekhi” and the darkened “Saint Abo of Tbilisi,” must create a powerful atmosphere. The story of its reconstruction also makes me appreciate its resilience over the centuries.
Კ
კახასექტემბერი, 27 შაბათი
მეტიეხის ღვთისმშობლის ტაძარი ტბილისის უძველეს ნაწილში, მდინარე კურას ნაპირზე მდებარეობს და ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სახვითად ითვლება. ტაძრის უნიკალური არქიტექტურა, ინფერნალურად არქაულ მასალების გამოყენებით, მნახველს აღაფრთოვანებს. როგორ ძნელბედობის წლებში, ისე აღმავლობის დროს, მეტიეხის ტაძარი მუდამ ითვლებოდა ჩვენი სიწმინდის ნიშნისცილებად და ამით ჩვენი ისტორიიის აღორძინების სიმბოლოზე გახდა. ის იკონები და დეკორატიული ელემენტები, რომლებიც აქააა წარმოდგენილი, მთლიანად მოდიან ჩვენი ეროვნული და სულიერი მემკვიდრეობის ღირსებებს.
О
Олегსექტემბერი, 19 პარასკევი
Удивительно, как Метехский собор, несмотря на все разрушения и изменения, всё равно сохраняет своё величие и дух. Виноградная лоза на стенах и древние каменные наличники на окнах, кажется, доносят до нас легенды прошлого. Интересно, что несмотря на все переделки, восточная стена осталась в оригинальном виде. Хотелось бы узнать больше о "100000 метехских мучениках" и их истории.
М
Михаилაგვისტო, 25 ორშაბათი
Не совсем уверен в информации о иконах. В статье сказано, что икона, в честь которой назван собор, не сохранилась, а потом упоминаются иконы "100000 метехских мучеников" и "Святой Шушаник". Это те же иконы, или они добавлены позже? Немного запутался в этом моменте.
Ბ
ბონდოაგვისტო, 19 სამშაბათი
მეტეხის ტაძრის ისტორია მართლაც საინტერესოა. შენობა იმდენჯერ გადაკეთდა და აღადგინეს, რომ საინტერესო იქნებოდა მეტი მოსმენოთ მისი რესტავრაციის პროცესზე. განსაკუთრებით მაინტერესებს, როგორ აღადგინეს აღმოსავლეთის კედელი თავდაპირველი ფორმით და როგორ შენარჩუნდა ის ამდენი ხნის განმავლობაში. ასევე, აღსანიშნავია, რომ იშვიათი დეკორაცია და რელიკვიები უფრო დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ამ სიწმინდეს. ალბათ, ეს ტაძარი ძალიან საინტერესო მასალაა დოკუმენტური ფილმითო მუშაობისთვის.
K
Kellamაგვისტო, 16 შაბათი
I'm curious about the architectural restoration process of the southern wall and how it differs from the original design. Also, is there any possibility of restoring the icon the church was named after, or any efforts to uncover more historical artifacts linked to the church's history?
R
Raymondივლისი, 24 ხუთშაბათი
The detailed history of the church is fascinating, from its 6th-century origins to its use as a gunpowder store and prison. The contrast between the preserved eastern wall and the reconstructed southern side adds to its architectural charm. The intricate grapevine carvings are a unique touch, and learning about the faded icon by M. Sabinin shows the passage of time. The interior changes in the 18th century must give it a distinct atmosphere, and the stories behind the different icons sound intriguing.
A
Aleksandrივლისი, 07 ორშაბათი
Метехский собор восхищает своей историей и архитектурой, поражает особенности его декора, особенно виноградная лоза и старинные каменные наличники на окнах.
M
Mamukaივლისი, 07 ორშაბათი
Метехский собор — это удивительное место, которое отражает богатую историю и культуру Грузии. Впечатляет, как архитектура собора сохранила элементы древнего крестово-купольного стиля. Восточная стена с каменными наличниками вызывает гордость за наше архитектурное наследие. Рельефы виноградной лозы на фасаде добавляют особое очарование и изящество. Иконы, посвящённые 100000 метехским мученикам и Святой Шушаник, напоминают о стойкости духа нашего народа. Собор — это место, где прошлое оживает и переплетается с настоящим.
A
allaryabina1978ივნისი, 18 ოთხშაბათი
Интересно, действительно ли западная стена собора не примечательна, как утверждается в статье? Возможно, стоит отметить какой-то уникальный элемент или историческую деталь, которую могли упустить?
Ნ
ნოდაივნისი, 12 ხუთშაბათი
დარწმუნებული ხართ, რომ აღმოსავლეთის კედლის ფანჯრების ქვის საყრდენები მართლაც ორიგინალურია? სხვა წყაროებში მითითებულია, რომ ზოგიერთი ნაწილი მოგვიანებით არის აღდგენილი. საინტერესო იქნება დაზუსტება.
Т
Татьянаივნისი, 08 კვირა
Почему южная стена собора была сильно реконструирована, а другие стенки сохранили больше оригинальных черт? Это связано с разрушениями или была другая причина?
D
Danielმაისი, 22 ხუთშაბათი
I'm curious about the restoration of the cathedral after it was used as a gunpowder store and prison. How much of the original architecture was preserved during these changes, and are there any remaining signs of its past uses visible today?
M
Maggieმაისი, 19 ორშაბათი
The article mentions that the eastern wall of the church has preserved its original look. Is there any specific reason why it remained untouched while other parts of the church underwent significant reconstruction?
К
К.აპრილი, 30 ოთხშაბათი
Почему западная стена собора считается непримечательной? Может, есть какой-то исторический контекст или особенности, которые просто не упомянуты в статье? Ведь если сохранились надписи и есть уникальные элементы, наверное, каждое дополнение имеет значение.
E
Elvinaდეკემბერი, 29 კვირა
Какой потрясающий рассказ о Метехском соборе! Даже не представляла, что за этой архитектурной жемчужиной скрывается столько веков истории, легенд и трагических событий. Особенно тронуло описание судьбы Шушаник — такая стойкость и вера! Теперь точно хочу увидеть собор своими глазами, особенно те сохранившиеся рельефы виноградной лозы и надписи. Спасибо за вдохновляющий материал!
B
bikteeva94ივნისი, 13 სამშაბათი
И вот еще один заголовок, где я нашла ошибку, пожалуйста исправьте ее: "в самом древнем райне". Данный собор расположился в таком уникальном и красивом месте, что просто "глаз не оторвать"! В Грузии очень много соборов, церквей и других духновно-культурных достопримечательностей! Благодарю автора за его работу!
G
gjfroksit228მაისი, 04 ხუთშაბათი
Хорошая статья, узнал про новое для себя место, как собор Божьей Матери, который расположен в самом центре столицы Грузии. Довольно удобное географическое расположение, тем кто находиться в Тбилиси можно пешим ходом дойти и посмотреть на данный собор, а он достаточно красивый и величественный
D
dacascasაპრილი, 26 ოთხშაბათი
Очень красивые виды, и храм выглядит так величественно. Действительно, наверное это святое место. Тем более, что собор пережил столько потрясений, но несмотря на это, не превратился в руины, как многие другие церкви и крепости в Грузии. Обязательно нужно посетить это место, тем более там такие иконы сохранились.
И
Ираოქტომბერი, 27 ოთხშაბათი
Просто невероятное сочетание архитектурных строений и природы. Создать такую красоту на обрыве. И вот сколько бы не было исторических мест в Грузии, каждое чем-то будет отличаться. Так собор Божьей матери сохранил в себе отличительную черту в виде изображения виноградной лозы. Такого вы больше нигде не увидите. И такой красоты единения архитектуры и природы тоже. Место обязательно к посещению.