პეტრას ციხე ციხისძირში - ადრე შუა საუკუნეების საქართველოს მუზეუმ-ნაკრძალი

ციხისძირში პეტრას ციხის არქეოლოგიური და არქიტექტურული მუზეუმი-ნაკრძალი არის უძველესი ბიზანტიური ფორპოსტი, რომელიც აშენდა VI საუკუნეში იმპერატორ იუსტინიანეს მიერ. აქ შემორჩენილია ციხის კედლები, უძველესი ქალაქის ნანგრევები და უნიკალური არქეოლოგიური აღმოჩენები. გაიგეთ ციხის ისტორია, რა ექსპონატები შეიძლება ნახოთ მუზეუმში და როგორ ეწვიოთ მას!

17 ივლ, 2025

საქართველოს მუზეუმები

ელენა პარფენოვა

ნახეთ ვიდეო

პეტრას ციხე ციხისძირში უნიკალურიარქეოლოგიური ადგილია შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე.

ეს ის ადგილია, სადაც ერთმანეთს შეხვდნენ აღმოსავლეთი და დასავლეთი, სადაც ბიზანტიის იმპერია დაუპირისპირდა სასანიდურ სპარსეთს და სადაც მოგვიანებით ჩამოყალიბდა ქართული სახელმწიფო.

დღეს პეტრას ციხე არის მუზეუმ-ნაკრძალი, სადაც შეგიძლიათ ნახოთ უძველესი ქალაქის ნანგრევები, ციხის კედლები, სხვადასხვა ეპოქის არქეოლოგიური აღმოჩენები და დატკბეთ შავი ზღვის განსაცვიფრებელი ხედით.

რა საიდუმლოებებს მალავს ეს ადგილი? რატომ არის ეს ასე მნიშვნელოვანი საქართველოს ისტორიისთვის? მოდით გავარკვიოთ!

შინაარსი

ციხის დაარსება: რატომ სჭირდებოდა ბიზანტიას პეტრა?
უძველესი ქალაქის აღზევება და დაცემა
რა შემორჩენილია ციხესიმაგრიდან დღემდე?
არქეოლოგიური აღმოჩენები და სამუზეუმო კოლექციები
სასარგებლო ინფორმაცია ტურისტებისთვის
ხშირად დასმული კითხვები ვიზიტორებისგან

ციხის დაარსება: რატომ სჭირდებოდა ბიზანტიას პეტრა?

სამხედრო და სავაჭრო ფორპოსტი

პეტრას ციხე დაარსდა VI საუკუნეში ბიზანტიის იმპერატორ იუსტინიანე I-ის ბრძანებით.

რატომ დასჭირდა ბიზანტიას აქ ციხე-სიმაგრის აშენება?

🔹 სტრატეგიული მდებარეობა - ციხე აკონტროლებდა ბიზანტიისა და სპარსეთის დამაკავშირებელ მნიშვნელოვან სავაჭრო გზას.

🔹 საზღვრის დაცვა - ციხისძირი ბუნებრივ ბარიერს წარმოადგენდა აღმოსავლეთიდან შემოსევებისგან.

🔹 კონტროლი სანაპირო ვაჭრობაზე - პეტრაზე გადიოდა ქარავნები აბრეშუმით, სანელებლებითა და ოქროთი.

პეტრას ციხე გახდა მთავარი რგოლი ბიზანტიასა და სპარსეთს შორის დაპირისპირებაში.

უძველესი ქალაქის აღზევება და დაცემა

კეთილდღეობის პერიოდი

მე-6 საუკუნეში პეტრა გახდა განვითარებული ქალაქი, გარშემორტყმული ძლიერი კედლებით და დასახლებული ვაჭრებით, ხელოსნებითა და მეომრებით.

აქ აშენდა შემდეგი:

🏛 სასახლეები და ადმინისტრაციული შენობები

⛪ ქრისტიანული ტაძრები

🏰 სამხედრო საფორტიფიკაციო ნაგებობები

ხელსაყრელი მდებარეობის წყალობით ქალაქი გამდიდრდა და იზიდავდა ვაჭრები სხვადასხვა ქვეყნიდან.

ციხის განადგურება

თუმცა მშვიდობა დიდხანს არ გაგრძელებულა. 541 წელს სპარსეთის შაჰმა ხოსრო I ანუშირვანმა ალყა შემოარტყა პეტრას და სასტიკი ბრძოლის შემდეგ ციხე გაანადგურა.

ამ მოვლენების შემდეგ ქალაქმა ვერასოდეს დაიბრუნა თავისი ყოფილი ძალა, თუმცა მან არსებობა განაგრძო კიდევ რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში.

რა შემორჩენილია ციხესიმაგრიდან დღემდე?

დღეს პეტრას ციხე-მუზეუმ-ნაკრძალი არის არქეოლოგიური ადგილი, სადაც შეგიძლიათ ნახოთ რეგიონის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბიზანტიური სიმაგრეების ნაშთები. მიუხედავად ომებისა და ნგრევისა, ციხის ნაწილი დღემდე შემორჩა, რაც საშუალებას გვაძლევს წარმოვიდგინოთ, როგორ გამოიყურებოდა ქალაქი მისი აყვავების პერიოდში.

ციხის მთავარი ღირსშესანიშნაობები

🏰 ციხის კედლების ფრაგმენტები - ქვის მასიური ბლოკები, რომლებიც საუკუნეებს გადაურჩა. კედლები რამდენიმე მეტრის სისქის იყო და გამიზნული იყო ხანგრძლივ ალყის გაძლებაზე. ბიზანტიურ სტილში შესრულებული ქვის ნამუშევარი კვლავ შთაბეჭდილებას ახდენს თავისი სიძლიერით.

🛡 თავდაცვითი კოშკების ნანგრევები - ისინი ოდესღაც ქალაქის დასაცავად სტრატეგიულ პუნქტებს წარმოადგენდნენ. კოშკებს ზღვის ხედი ჰქონდა, რამაც შესაძლებელი გახადა მტრის გემების დროულად გამოვლენა. დღეს მათი ნანგრევები გათხრების თავზე მაღლა დგას და ციხის ყოფილ ძალას გვახსენებს.

⛪ ადრეული ქრისტიანული ეკლესიების ნაშთები - პეტრაში აშენდა რამდენიმე ეკლესია, რომელთაგან ერთ-ერთმა უნიკალური მოზაიკური ქვისა შემოინახა. შეგიძლიათ იხილოთ საკურთხევლის მონაკვეთის ფრაგმენტები, სვეტები და უძველესი ქვის სარკოფაგებიც კი, რომლებიც გამოიყენება რელიგიურ ცერემონიებში.

📜 ქალაქის უძველესი ქუჩები არის ვიწრო მოკირწყლული ბილიკები, რომლებზედაც დადიოდნენ ვაჭრები, მეომრები და რიგითი მოქალაქეები. აქ შეგიძლიათ იხილოთ მაღაზიების, სახელოსნოების და საცხოვრებელი ნაგებობების ნაშთები, რომლებიც ქმნიდნენ ურბანულ ლანდშაფტს VI საუკუნეში.

🌊 თვალწარმტაცი მდებარეობა - ციხე აგებულია მაღალ კლდეზე, იშლება შავი ზღვის თვალწარმტაცი ხედი. ეს ადგილი ითვლებოდა ერთ-ერთ ყველაზე სტრატეგიულად მნიშვნელოვან რეგიონში.

არქეოლოგიური აღმოჩენები და სამუზეუმო კოლექციები

მუზეუმის ტერიტორიაზე არაერთი არქეოლოგიური გათხრები ჩატარდა, რამაც შესაძლებელი გახადა ძველი პეტრას ცხოვრებიდან სცენების რეკონსტრუქცია.

რა შეგიძლიათ ნახოთ მუზეუმში?

🔹 კერამიკა და მინის ჭურჭელი - კოლექციაში შედის დახვეწილი ბიზანტიური ამფორები, მინის დოქები და ციხის ნანგრევებში აღმოჩენილი კერამიკული ჭურჭელი. ბევრი მათგანი გამოიყენებოდა პეტრას მკვიდრთა ყოველდღიურ ცხოვრებაში და ზოგიერთი ობიექტი რელიგიური ცერემონიების დროს რიტუალურ ჭურჭლად ემსახურებოდა.

🔹 უძველესი მონეტები - მუზეუმში წარმოდგენილია სხვადასხვა ეპოქის მონეტების კოლექცია, მათ შორის ბიზანტიური, სპარსული და ქართული. ეს მონეტები ადასტურებს ქალაქის ეკონომიკურ მნიშვნელობას, რომელიც მდებარეობდა ბიზანტიას, სპარსეთსა და კავკასიას შორის სავაჭრო გზების გზაჯვარედინზე.

🔹 იარაღი და ჯავშანი - ციხესიმაგრეში ნაპოვნი იქნა პეტრას გარნიზონის ჯარისკაცების კუთვნილი ხმლების, ისრისპირების, ბრინჯაოს ჩაფხუტებისა და ფარების ნაშთები. ეს აღმოჩენები ადასტურებს, რომ ციხე მნიშვნელოვან სამხედრო როლს ასრულებდა, იცავდა ბიზანტიის იმპერიის საზღვრებს.

🔹 ქვის წარწერები - ქვებზე ამოტვიფრული ძველი ქართული, ბერძნული და ლათინური ტექსტები მოგვითხრობს პეტრას ცხოვრებაზე. მათ შორისაა იმპერიული დეკრეტები, სავაჭრო ხელშეკრულებები და ეპიტაფიები, რომლებიც დაეხმარა ისტორიკოსებს უფრო ღრმად გაეგოთ ქალაქის სტრუქტურა.

📜 მუზეუმის არქეოლოგიური აღმოჩენები საშუალებას გვაძლევს აღვადგინოთ ძველი პეტრას ცხოვრების წესი, მისი როლი ბიზანტიურ სამყაროში და მისი მნიშვნელობა საქართველოს ისტორიისთვის. ეს არის ადგილი, სადაც წარსული ცოცხლდება ნანგრევებს შორის ნაპოვნი არტეფაქტების მეშვეობით.

ახალი საგამოფენო დარბაზი

ციხის ტერიტორიაზე ცოტა ხნის წინ გაიხსნა სარესტავრაციო და სამუზეუმო დარბაზი. მასში გამოფენილია მე-6 საუკუნის ბაზილიკის აღდგენილი ანტიკური მოზაიკა, რომელიც გათხრების დროს აღმოაჩინეს. რესტავრაცია ჩაატარეს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტოს სპეციალისტებმა პოლონელ ექსპერტთან თანამშრომლობით.

გარდა ამისა, 17 ივლისიდან ბილეთების და აუდიო გიდის შეძენა შესაძლებელია ონლაინ tkt.ge-ზე:
შესვლა ბავშვებისთვის - 2 ლარი,
უფროსებისთვის - 8-დან 10 ლარამდე.

სასარგებლო ინფორმაცია ტურისტებისთვის

📍 მისამართი: საქართველო, აჭარა, ქობულეთის მუნიციპალიტეტის სოფელი ციხისძირი

📞 საკონტაქტო ნომრები: +995 590 880 121

📧 ფოსტა: petratsikhe@heritagesites.ge

🕒 გახსნის საათები: ყოველდღე 10:00-დან 18:00 საათამდე

💰 ბილეთების ფასები:

1 ლარი სკოლის მოსწავლეებისთვის და სტუდენტებისთვის
მოზრდილებში 3 ლარი

🌍 როგორ მივიდეთ იქ:

მანქანით ბათუმიდან (დაახლოებით 30 წუთი)
ავტობუსით ან მიკროავტობუსით (ციხისძირის გაჩერებამდე)

🎟 დაშვება უფასოა:

6 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის
ICOM-ის წევრებისთვის
მუზეუმის თანამშრომლებისთვის

პეტრას ციხე ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი არქეოლოგიური ადგილია საქართველოში.

ის ინახავს ბიზანტიის, სპარსეთისა და ძველი საქართველოს მოგონებებს და მისი კედლები იშლება შავი ზღვის განსაცვიფრებელი ხედები.

თუ გსურთ შეიგრძნოთ ისტორიის სული და იხილოთ ქართული არქეოლოგია პირდაპირ ეთერში, აუცილებლად ეწვიეთ ამ მუზეუმ-ნაკრძალს!

ხშირად დასმული კითხვები ვიზიტორებისგან

შესაძლებელია თუ არა მუზეუმში სურათების გადაღება?

📸 კი, მაგრამ ფლეშის და პროფესიონალური აღჭურვილობის გამოყენება შეთანხმებული უნდა იყოს.

2. არის ექსკურსიები?

🎤 დიახ, მუზეუმი გთავაზობთ ტურებს რამდენიმე ენაზე. ჯობია წინასწარ შეამოწმოთ განრიგი.

3. რომელია საუკეთესო დრო სტუმრობისთვის?

🌅 სიცხის თავიდან ასაცილებლად ჯობია დილით ან გვიან შუადღისას მისვლა.

4. ციხესთან არის კაფე?

☕ ტერიტორიაზე არის რამდენიმე კაფე, სადაც შეგიძლიათ დალიოთ ყავა ზღვის ხედით.

5. რამდენი ხანი სჭირდება შემოწმებას?

⏳ საშუალოდ, 1-დან 2 საათამდე, თუ მთელ მარშრუტს გაივლით.

6. შესაძლებელია თუ არა ციხის კედლებზე ასვლა?

🏰 კედლების ზოგიერთი მონაკვეთი ტურისტებისთვის ხელმისაწვდომია, მაგრამ დანგრეულ ადგილებში შესვლა აკრძალულია.

შესვლასტატიის შესაფასებლად.

პეტრას ციხე ციხისძირში უძველესი ბიზანტიური ფორპოსტია შავ ზღვაზე

სტატიის ავტორი

ელენა პარფენოვა

გამარჯობა! მე მქვია ელენა პარფენოვა და ვარ თქვენი პირადი მეგზური დიდებული საქართველოში. მე ვქმნი დეტალურ მიმოხილვებს, ვაგროვებ რეიტინგებს და ვწერ მომხიბლავ სტატიებს ამ საოცარი ქვეყნის ყველაზე საინტერესო ადგილებისა და დაწესებულებების შესახებ. ჩემი მიზანია დაგეხმაროთ საქართველოს მდიდარი კულტურის, უნიკალური ტრადიციების და უგემრიელესი გემოვნების აღმოჩენაში. ჩემი დახმარებით თქვენ შეძლებთ ჩაეფლო სტუმართმოყვარეობის ატმოსფეროში, დატკბეთ თვალწარმტაცი პეიზაჟებით და გაიგოთ ადგილობრივი სამზარეულოს ყველა სა…

განახლებულია: 4 თვე, 2 კვირა წინ

22 კომენტარები

შედით კომენტარის დასატოვებლად

Л
Л.ოქტომბერი, 27 ორშაბათი
Удивительно, как крепость Петра до сих пор хранит следы византийского влияния и стратегической важности даже после стольких веков.
Ვ
ვანოოქტომბერი, 26 კვირა
არ ვარ დარწმუნებული, ნამდვილად აგებულია თუ არა ციხე-კედლები იუსტინიანეს მეფობის პერიოდში. მაინტერესებს ხომ არ არის შესაძლებელი, რომ ისინი უფრო ძველია და უბრალოდ იუსტინიანეს მმართველობის დროს განუხორციელეს განახლება ან მოდერნიზაცია? ვინმეს თუ აქვს უფრო მეტი ინფორმაცია ამაზე, გავუზიარებდი დიდი სიამოვნებით.
L
Leoოქტომბერი, 02 ხუთშაბათი
Is it really confirmed that the fortress was established by Emperor Justinian I specifically to protect trade routes between Byzantium and Persia? I wonder if there were any other strategic reasons, maybe related to naval defense, given its location on the Black Sea coast.
Ი
ირინესექტემბერი, 26 პარასკევი
ციხესიმაგრე პეტრა ნამდვილად უნიკალური მემკვიდრეობაა ჩვენი ქვეყნის. საინტერესოა, რა მდგომარეობაშია დღეს ეს კერამიკული და არქეოლოგიური მასალა? ხომ არ არის გათვალისწინებული მათი განახლება ან უკეთესი დაცვა, რათა მომავალ თაობებსაც ჰქონდეთ მათი ნახვის შესაძლებლობა? ასევე, ხდება თუ არა დამატებითი კვლევების ჩატარება, რომლითაც უფრო დეტალურად შევძლებდით გაგვეგო მისი ისტორია და მნიშვნელობა?
L
Leraსექტემბერი, 23 სამშაბათი
Почему крепость называется Петра? Они связывают это с апостолом Петром или у есть иное объяснение? Интересно, насколько вся территория доступна для туристов и организуют ли там экскурсии с рассказами о находках и истории города?
A
Alinaსექტემბერი, 22 ორშაბათი
Меня впечатляет, как подробно в статье раскрыта стратегическая и культурная роль Крепости Петра в разные эпохи. Особенно интересно, что музей-заповедник сочетает археологические находки с восстановленными элементами, например, мозаикой VI века, что позволяет буквально «прикоснуться» к истории.
M
Monaსექტემბერი, 12 პარასკევი
Are there any guided tours available at the Petra fortress site? It would be interesting to know more about the historical context and the stories behind the artifacts, especially for someone interested in both Byzantine and Georgian history.
V
Vaughnაგვისტო, 28 ხუთშაბათი
The archaeological site of the Petra Fortress offers a fascinating glimpse into the Byzantine era on the Black Sea coast. It's incredible to see the remains of fortification walls and ancient churches that have stood the test of time. The artifacts, including pottery and coins, help narrate the story of this strategic location and its historical significance in trade and defense. The preservation of this site provides valuable insight into the region's history.
Д
Денискаაგვისტო, 21 ხუთშაბათი
Посещал крепость Петра несколькими годами ранее. Особенно впечатлил масштаб и состояние древних стен и оборонительных башен. Заинтересовали археологические находки — такие как керамика и монеты. Эти артефакты позволяют по-новому взглянуть на прошлое региона, особенно на взаимосвязь Византии с Персией. Интересно было бы узнать больше о технологии строительства крепости в VI веке — видно, как тщательно продумывали защиту таких важных торговых путей.
Პ
პაანიაგვისტო, 11 ორშაბათი
გასაოცარია, თუ რამდენად დიდი სიძველე და ისტორიული სიმდიდრე აქვს ჩვენს ქვეყანაში. ციხე-სიმაგრე პეტრა ძიხიდზირში ცხადყოფს, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი რეგიონი ვლახეთში და ბიზანტიას შორის ვაჭრობისთვის. იმპერატორ იუსტინიანე I-ის მიერ აგებული ეს ნაგებობა არა მხოლოდ არქიტექტურული შედევრია, არამედ მას მოჰყვება საინტერესო არქეოლოგიური აღმოჩენები, რომლებიც გვიზიარებს ჩვენი წარსულის მრავალფეროვნებას. დიდი სიამაყით ვუყურებ ჩვენს წარსულს და ვაფასებ ჩვენი მემკვიდრეობის შენარჩუნებას.
N
Ninoივლისი, 20 კვირა
ახლა კიდევ ერთხელ შევიტყვე ჩვენი ულამაზესი ქვეყნის ისტორიაზე. ციხისძირის პეტრას ციხე ვინ იცის, კიდევ რა გაუმხელელი საიდუმლოებებით არის სავსე. ვიზანტიის იმპერიის მიერ დატოვებული მემკვიდრეობა საოცარია და გვახსენებს, როგორ მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა საქართველო რეგიონში. მნიშვნელოვანია ამ ადგილის დაცვა და გაფრთხილება მომავალ თაობებისთვის. დიდი სურვილი მაქვს თავად ვნახო ეს უნიკალური ნამუშევარი და მეტი ვითამაშო მისი მდიდარი ისტორია.
Q
Quentinივლისი, 15 სამშაბათი
Are there any guided tours available at the Petra Fortress in Tsikhisdziri, and is there information in English? I'm particularly interested in learning more about the early Christian churches and the archaeological finds displayed there.
I
IrinaPowerივლისი, 15 სამშაბათი
В статье упоминается, что крепость построена для защиты торговых путей между Византией и Персией по приказу Юстиниана I. Интересно, а есть ли точные археологические доказательства, подтверждающие именно такую стратегическую функцию крепости? Ведь много разных факторов могли влиять на её строительство.
N
NadyaSkyივნისი, 23 ორშაბათი
Мы были в этом музее-заповеднике на прошлой неделе, и это было ощущение прямого прикосновения к истории! Оборонительные башни и фрагменты стен сохранились удивительно хорошо. Особенно впечатлили не только архитектурные детали, но и археологические находки, которые помогают лучше понять, как раньше жили люди на этом побережье. Советую посетить его всем, кто интересуется древней историей и культурой.
V
Vincentივნისი, 22 კვირა
It's fascinating to learn about the strategic importance of the Petra Fortress in guarding the trade routes between Byzantium and Persia. The preservation of ancient structures like city walls, defensive towers, and churches provides a window into the past. The museum's collection of artifacts, including pottery and weapons, really highlights the historical significance of the site.
F
Foxივნისი, 13 პარასკევი
Are there any guided tours available at the site that provide deeper insights into the history and significance of the fortress and its artifacts?
G
Gurandukhtივნისი, 06 პარასკევი
ძალიან საინტერესო ადგილია რაც ისტორიულ და კულტურულ მნიშვნელობას ანიჭებს რეგიონს. მაინტერესებს, შესაძლებელია თუ არა ადგილზე ტურების ჩატარება ან გამოფენების დამახსოვრება, სადაც უფრო მეტ დეტალს შეიტყობ აქ გამოგზატებული არტეფაქტების შესახებ?
Ნ
ნინიმაისი, 30 პარასკევი
მაინტერესებს, შესაძლებელია თუ არა ამ ტერიტორიაზე გიდიანი ტურების ორგანიზება, რომ უკეთესად გავეცნოთ ციხის ისტორიულ და კულტურულ მნიშვნელობას? რამდენად ხშირად იმართება ასეთ ექსკურსიები იქ?
Л
Ленаმაისი, 30 პარასკევი
Есть ли возможность увидеть археологические находки, такие как керамика и монеты, в музее-заповеднике? Интересно, организуются ли там экскурсии для посетителей, чтобы подробнее узнать об истории крепости и её значении?
D
Devranმაისი, 25 კვირა
Visiting the Petra Fortress in Tsikhisdziri was like stepping back in time. The ancient ruins, with their massive defensive walls and early Christian churches, tell a rich story of Byzantine and Georgian significance. Walking through the remnants of this 6th-century site, I was amazed by the detailed stone inscriptions and the variety of artifacts on display, from pottery to coins. It's incredible to think about the strategic importance this place once held in securing trade routes. A must-see for those intrigued by history and the ancient world.
С
Сергейაპრილი, 24 ხუთშაბათი
Побывал в музее-заповеднике и был впечатлён сохранившимися фрагментами укреплений. Для меня, как для человека, увлечённого историей и культурой, это место — настоящая находка. Особенно интересны были древние надписи и коллекция керамики. Очаровала мощь и стратегическое значение крепости. Интересно, какие ещё находки можно было бы раскопать в этой области?
E
Elvinaმარტი, 22 შაბათი
Очень интересная статья! Я всегда увлекалась историей и стараюсь узнать как можно больше о местах, которые посещаю. Крепость Петра в Цихисдзири, безусловно, привлекла мое внимание — такое богатое историческое наследие, сочетание византийской архитектуры и удивительных археологических находок. Мне нравится, когда исторические памятники сохраняют свою аутентичность и дают возможность почувствовать атмосферу прошлого. Это идеальное место для тех, кто, как я, любит изучать историю и наслаждаться красивыми природными пейзажами. Обязательно добавлю крепость в список мест, которые хочу посетить с семьей — уверенна, что детям будет интересно узнать о таком важном историческом объекте.