30 წელი ქართულ ლარს: ეროვნული ვალუტის ისტორია და მისი მნიშვნელობა

გაეცანით ქართული ლარის ისტორიას, ეროვნულ ვალუტას, რომელიც 30 წლის იუბილეს აღნიშნავს. გაიგეთ, როგორ გახდა ლარი საქართველოს დამოუკიდებლობის სიმბოლო და რა მნიშვნელობა აქვს მას დღეს

08 ოქტ, 2024

ეკონომიკა და ფული საქართველოში

Stella Binaminda

ქართული ლარის 30 წელი: ეროვნული ვალუტის ისტორია და მისი მნიშვნელობა

2025 წლის 2 ოქტომბერს საქართველო აღნიშნავს მნიშვნელოვან იუბილეს — ლარის შემოღებიდან 30 წლისთავს. მაგრამ რას ნიშნავს სიტყვა "ლარი"? ეს ძველი ქართული სიტყვაა, რომელიც აღნიშნავს "საგანძურს" ან "ქონებას". იგი პირველად იხსენიება XII საუკუნეში შოთა რუსთაველის პოემაში "ვეფხისტყაოსანი". ეროვნული ვალუტის შემოღება ქვეყნის ისტორიაში მნიშვნელოვანი ეტაპი იყო, რომელიც სიმბოლოა მისი დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტისა. ეს სტატია გიწვევთ გაეცნოთ ქართული ლარის საინტერესო ისტორიას, გაიგოთ მისი შემოღების სირთულეების შესახებ და მიხვდეთ, რა მნიშვნელობა აქვს მას თანამედროვე საქართველოსთვის.

ლარის წარმოშობის წინაპირობები

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, 1991 წელს, საქართველო სერიოზული ეკონომიკური და ფინანსური სირთულეების წინაშე დადგა. ქვეყანა რუბლზე იყო მიბმული, რაც მოსკოვისგან დამოკიდებულებას ქმნიდა. საბჭოთა რუბლის ფიზიკური რეზერვები სწრაფად ამოიწურა, ხოლო ახალი რუსული რუბლი არ მოწოდებულა. ეს მიგვიყვანა იმას, რომ მოქალაქეების ფული გაუფასურდა: მისი განაღდება შეუძლებელი იყო, და ხალხს ვერ შეეძლო აუცილებელი პროდუქტის შეძენა. დაიწყო ეკონომიკური კრიზისი, რომელიც თან ახლდა უმუშევრობის ზრდასა და პროდუქტების დეფიციტს.

სიტუაციის სტაბილიზაციის მცდელობით, საქართველოს მთავრობამ 1993 წელს სასწრაფოდ შემოიღო დროებითი ვალუტა — "კუპონი". იგი უნდა ჩანაცვლებულიყო რუბლი და გამხდარიყო ეროვნული ფულის შექმნის გარდამავალი ბმული. თუმცა კუპონი იყო უკიდურესად არასტაბილური, ექვემდებარებოდა ჰიპერინფლაციას და სწრაფად გაუფასურდა. 1994 წლის ბოლოსთვის ინფლაციამ უპრეცედენტო დონეს მიაღწია — თვეში 7000%, ხოლო კუპონის კურსი 1 აშშ დოლართან 2 400 000-ს შეადგენდა.

ლარის შექმნის ისტორია

ეროვნული ვალუტის შექმნის აუცილებლობის გაცნობიერებით, საქართველოს მთავრობამ დაიწყო მისი შემოღებისთვის მზადება. საინტერესოა, რომ ამ პროცესში როლი ითამაშა საფრანგეთმა. ფირმაში "François-Charles Oberthur", რომელიც ფრანგულ ვალუტას აწარმოებს, მუშაობდა პირველი რესპუბლიკის ქართველი ემიგრანტების შთამომავალი. მისი ჩართულობისა და მხარდაჭერის წყალობით, საქართველომ შეძლო ბანკნოტების დაბეჭდვაზე შეთანხმების მიღწევა მაქსიმალურად ხელსაყრელ პირობებზე.

ლარის დიზაინი დაევალა ცნობილ ქართველ მხატვრებს — მამა-შვილს მალაზონიებს. მათ გადაწყვიტეს, რომ ახალი ვალუტის საშუალებით გადაეცათ მნიშვნელოვანი მესიჯი: საქართველო — მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის მქონე ქვეყანა, მდიდარი კულტურითა და ტრადიციებით. ბანკნოტებზე გამოსახული იქნა გამოჩენილი მოღვაწეები, არქიტექტურული ძეგლები და ეროვნული სიმბოლოები, რომლებიც ასახავდნენ ქვეყნის სულიერებასა და მემკვიდრეობას.

სახელწოდება "ლარის" სიმბოლიკა

ახალი ვალუტის სახელწოდების არჩევა მარტივი არ ყოფილა. განიხილებოდა ვარიანტები: "მანეთი", "ქართული მანეთი", "მარჩილი", "რვალი". თუმცა უპირატესობა მიენიჭა "ლარს" — ძველ ქართულ სიტყვას, რომელიც აღნიშნავს "საგანძურს" ან "ქონებას". ეს სიტყვა ღრმა ფესვებს ფლობს ქართულ კულტურაში და პირველად იხსენიება შოთა რუსთაველის XII საუკუნის პოემაში "ვეფხისტყაოსანი". ამგვარად, ვალუტის სახელწოდება გახდა კიდევ ერთი სიმბოლო უწყვეტობისა და ეროვნული ტრადიციების პატივისცემის.

ჰიპერინფლაცია და ლარის შემოღება

ლარის მიმოქცევაში შემოღებამდე აუცილებელი იყო ეკონომიკური სიტუაციის სტაბილიზაცია და კუპონების ჰიპერინფლაციასთან გამკლავება. ამაში საქართველოს დაეხმარა ნიდერლანდები, რომლებმაც მთავრობას 1 მილიონი დოლარის კრედიტი გამოუყვეს ქვეყნის საერთაშორისო სავალუტო ფონდში გაწევრიანებისთვის. საინტერესოა, რომ ეს ვალი მოგვიანებით ჩამოეწერა, ფაქტობრივად, საჩუქრად იქცა. თავის მხრივ, IMF-მა გამოყო საქართველოსთვის 27 მილიონი დოლარი ეროვნული ვალუტის გასამყარებლად.

კუპონის კურსის სტაბილიზაციის შემდეგ დასრულდა ლარის შემოღებისთვის ყველა მოსამზადებელი სამუშაო. 1995 წლის სექტემბერში 650 ტონა ახლად დაბეჭდილი ბანკნოტები საფრანგეთიდან ფოთის პორტში ჩამოვიდა. გაძლიერებული დაცვის ქვეშ ისინი თბილისში გადაიტანეს და 2 ოქტომბერს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ ხელი მოაწერა ლარის მიმოქცევაში შემოღების განკარგულებას.

ლარის მიმოქცევაში შესვლა

ამ მომენტიდან მიმოქცევაში შევიდა ბანკნოტები 1, 2, 5, 10, 20, 50 და 100 ლარის ნომინალებით. საკუთარი ვალუტის შემოღებამ აღნიშნა ახალი ეტაპი საქართველოს ეკონომიკის განვითარებაში და გაამყარა ქვეყნის სუვერენიტეტი. ლარი გახდა არა მხოლოდ გადახდის საშუალება, არამედ დამოუკიდებლობისა და ეროვნული სიამაყის სიმბოლო.

პოლიტიკური მესიჯი ბანკნოტების დიზაინში

2007 წელს გამოქვეყნდა 200 ლარის ნომინალის ბანკნოტი მნიშვნელოვანი პოლიტიკური მესიჯით. ბანკნოტის ერთ მხარეს გამოსახულია ქაქუცა ჩოლოყაშვილი — ეროვნული გმირი და ანტისაბჭოთა აჯანყების ლიდერი. მეორე მხარეს — ოკუპირებული სოხუმი, აფხაზეთის დედაქალაქი. ბანკნოტზე წარწერები გაკეთებულია არა მხოლოდ ქართულ, არამედ აფხაზურ ენაზეც. ამგვარად, ვალუტის დიზაინით საქართველომ გამოხატა თავისი პოზიცია და შეახსენა მსოფლიოს ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემების შესახებ.

ლარის შემოღებიდან 30 წლის შემდეგ, საქართველოს ეროვნული ვალუტა კვლავ თამაშობს საკვანძო როლს ქვეყნის ეკონომიკაში. მან გამოიარა კრიზისები და გამოწვევები, მაგრამ გახდა სტაბილურობისა და დამოუკიდებლობის სიმბოლო. ლარის ისტორია — ეს არის სირთულეების დაძლევის, სუვერენიტეტისკენ სწრაფვისა და საკუთარი ფესვების პატივისცემის ისტორია.

როგორ ფიქრობთ, რა მნიშვნელობა აქვს ეროვნულ ვალუტას ქვეყნისთვის? შესაძლოა, გაქვთ საინტერესო ისტორიები ან მოგონებები, რომლებიც დაკავშირებულია ქართულ ლართან? გაუზიარეთ თქვენი აზრები კომენტარებში!

შესვლასტატიის შესაფასებლად.

რას ნიშნავს ლარი? საქართველოს ეროვნული ვალუტის ისტორია

სტატიის ავტორი

Stella Binaminda

გამარჯობა! მე ვარ პროფესიონალური რიელტორი და ექსპერტი საქართველოს უძრავი ქონების ბაზარში. ჩემი სფერო მოიცავს ყველა ასპექტს ინდუსტრიულისა და სახლების ნაყიდის, გაყიდვის და ქირავდებისას ქვეყნის ხვალებულ ქალაქებში. მე ვთავაზობ კომპლექსულ სერვისებს კლიენტებს, დაეხმარებათ იპოვონ საუკეთესო ვარიანტებს მათ საჭიროებებისთვის, თუ იქნება სახლების ნაყიდი კომფორტულ ცხოვრებისთვის ან ინდუსტრიული სივრცის პოვნა.

ჩემთან ერთად თქვენ გაქვთ წვდომა ურეკადული უძრავი ქონების ვარიანტებსა და ბაზარის ექსპერტულ ცოდნას. მე გ…

განახლებულია: 1 წელი, 1 თვე წინ

23 კომენტარები

შედით კომენტარის დასატოვებლად

Ე
ენვეროქტომბერი, 18 შაბათი
ავტორის მიერ ნახსენებმა ჰიპერინფლაციამ 1990-იან წლებში და ნიდერლანდების პოლიტიკურმა დახმარებამ დიდი როლი ითამაშა ლარის სტაბილიზაციაში. მაინტერესებს, რა იყო ტრადიციული სირთულეები, რომლებიც წინ აღუდგა ლარის გამყარებას გრძელვადიან პერსპექტივაში? როგორ ფიქრობთ, დღეს ლარი უფრო მტკიცეა ასეთი გამოწვევების მიმართ?
Д
Дмитрийოქტომბერი, 09 ხუთშაბათი
Интересно, почему на купюре номиналом 200 лари изображены Какуца Чолокашвили и оккупированный Сухуми. В статье говорится, что это связано с политическим посланием о территориальной целостности, но этот выбор изображений может быть воспринят неоднозначно. Особенно это касается чувствительности вопроса о Южной Осетии и Абхазии. Возможно, стоило бы подробнее рассмотреть, как именно эти образы были восприняты в обществе.
Დ
დაჩისექტემბერი, 23 სამშაბათი
ლარი ნამდვილად ჩვენი ქვეყნის სიმბოლოა, რომელიც ასახავს ჩვენი ისტორიის სიღრმესა და სიმდიდრეს. მისი დიზაინი და კულტურული მემკვიდრეობა ამაყად გადმოსცემს ჩვენი ხალხის მიერ გადატანილ ტკივილსა და სიხარულს. ჩვენთვის, ვინც გაიზარდა დამოუკიდებელი საქართველოს გარშემო, ლარი არა მხოლოდ ეკონომიკის ნაწილია, არამედ ჩვენი იდენტობის და სუვერენიტეტის გამოხატულება. სასიამოვნოა, რომ ეს ყველაფერი ასე კარგად აღწერილია.
Y
yurIKlimov1990სექტემბერი, 17 ოთხშაბათი
Интересно, какие еще культурные элементы Грузии отражены в дизайне банкнот, кроме Какуцы Чолокашвили и Сухуми? Это как-то связано с историческими личностями или событиями в стране?
Q
Quentinსექტემბერი, 14 კვირა
It's fascinating to learn that the term "lari" means "treasure" and has historical roots going back to the 12th century. The introduction of lari in 1995 marked a significant turning point for Georgia after the economic hardships of the 1990s. It's impressive how a currency can embody national pride and history. The depiction of cultural heritage and political messages on the banknotes is a unique aspect that truly stands out.
I
IsaacMartinezსექტემბერი, 12 პარასკევი
Is there any special ceremony or event planned in Georgia to mark the 30th anniversary of the lari next year? It would be interesting to know how they celebrate such an important milestone in the country's history.
N
N1k1t1n4აგვისტო, 13 ოთხშაბათი
Интересно, почему именно на купюре в 200 лари изображены Какуца Чолокашвили и оккупированный Сухуми. Выбор номинала имеет какое-то символическое значение в отношении борьбы за территориальную целостность?
Ე
ელიზააგვისტო, 11 ორშაბათი
ლარი ნამდვილად ჩვენი ეროვნული სიამაყეა და მისი დიზაინი მშვენივრად ასახავს ჩვენს კულტურულ მემკვიდრეობას. თუმცა მაინტერესებს, რამდენად სიმბოლურია 200 ლარიანზე გამოსახული სოხუმის მოტივი? ვგულისხმობ, რამდენად მიზანშეწონილია ასეთი პოლიტიკური განცხადება ფულის დიზაინში, მაშინ როცა მგონია, რომ ეროვნული ვალუტა, როგორც წესი, არ უნდა შეიცავდეს პოლიტიკური ხასიათის ელემენტებს. იქნებ არსებობს ამის უფრო სიღრმისეული მოსაზრება?
F
Fenellaაგვისტო, 03 კვირა
Is it accurate to say that the design of the 200 lari banknote depicting Kakutsa Cholokashvili and the occupied Sukhumi is a political message on territorial integrity? I've read in various sources that currency design often steers away from overt political statements.
P
paisleywივლისი, 16 ოთხშაბათი
Learning about the Georgian currency, lari, being introduced as a national symbol just 30 years ago is fascinating. The historical context of its name meaning "treasure" gives it an enriching backstory. It's interesting how lari was not only crucial for economic stabilization but also a symbol of independence. The design of the banknotes reflecting Georgia's cultural heritage is especially compelling. It's also intriguing to see the political message on the 200 lari bill. This article made me eager to explore more about Georgia's history and culture. Thank you for such an informative piece!
Е
Евгенийივლისი, 11 პარასკევი
Не знал, что слово "лари" имеет такую долгую историю и означает "сокровище". Впечатляет, как Грузии удалось стабилизировать экономику после гиперинфляции и как введение новой валюты стало символом независимости. Особенно интересно, что дизайн банкнот отражает культурное наследие Грузии. Это действительно важный момент для национальной гордости.
Თ
თამარივლისი, 01 სამშაბათი
ლარი ნამდვილად გამორჩეული სიმბოლოა ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტისათვის.
V
VeraOpt68ივნისი, 27 პარასკევი
Как вы думаете, есть ли какие-то инициативы по укреплению лари сейчас, учитывая экономические вызовы?
D
Dashiellივნისი, 24 სამშაბათი
How has the design of the lari banknotes evolved over the past 30 years, and are there any new cultural symbols planned for future releases?
I
Irina_Risingივნისი, 02 ორშაბათი
თავის დროზე, როცა ჩვენი ქვეყანა საბჭოთა კავშირისგან დამოუკიდებლობადა გამოვლილი ეკონომიკური კრიზისიდან გამავალიყო, ლარის შემოღება ჩვენი დამოუკიდებლობის და სუვერენიტეტის სიმბოლოდ იქცა. მახსოვს ის დღე, როცა 1995 წელს ლარი პირველად გამოვიდა ბრუნვაში. ამ მოვლენამ განამტკიცა ჩვენი ეკონომიკა და დაანახა მსოფლიოს ჩვენი ეროვნული სიამაყე. ლარის დიზაინი, განსაკუთრებით 200 ლარის კუპიურა, ძალიან მიყვარს მისი კულტურული და ისტორიული მნიშვნელობის გამო. ეს ნამდვილად სიმბოლოა ჩვენი მემკვიდრეობის და ურყევი სიბრძნის.
В
Валентинმაისი, 21 ოთხშაბათი
Интересно, что до введения лари Грузия использовала купоны, которые испытывали гиперинфляцию. Хотелось бы знать, как именно Нидерланды и МВФ помогли стабилизировать экономику в то время. Какие конкретные меры были предприняты?
В
Валентинმაისი, 21 ოთხშაბათი
Интересно, что до введения лари Грузия использовала купоны, которые испытывали гиперинфляцию. Хотелось бы знать, как именно Нидерланды и МВФ помогли стабилизировать экономику в то время. Какие конкретные меры были предприняты?
P
Peggyმაისი, 17 შაბათი
The historical connection between the name "lari" and its meaning "treasure" is fascinating. I'm curious about the choice behind featuring Kakutsa Cholokashvili on the 200-lari banknote. Was it primarily due to his cultural significance or more as a political statement regarding Georgia's territorial issues?
В
Викторияაპრილი, 20 კვირა
Процесс введения лари в Грузии оказался настоящим символом независимости и преодоления экономических трудностей. Интересно узнать, как помогли Нидерланды и МВФ в стабилизации экономики после гиперинфляции. Кажется, что дизайн купюр с элементами культурного наследия придаёт особую гордость жителям страны. Особенно впечатляет, что на банкнотах подчеркивается важность территориальной целостности.
И
Игорьაპრილი, 13 კვირა
Лари действительно стал символом независимости и гордости для Грузии. Введение своей валюты после распада Советского Союза было важным шагом, который помог стабилизировать экономику и укрепить суверенитет. Интересно, что даже название "лари" связано с глубокой историей и культурой страны, что добавляет ещё больше значимости этой валюте. К тому же, символика на банкнотах, особенно на купюре в 200 лари, ярко отражает политическую позицию Грузии и её борьбу за территориальную целостность. Вдохновляет, как такая маленькая валюта может иметь столь глубокий смысл и такую большую историческую ценность! 💰
О
Ольгаნოემბერი, 28 ხუთშაბათი
Появление собственной валюты очень важный шаг в жизни государства. И как символично, что название «лари» упоминается в поэме Шота Руставели "Витязь в тигровой шкуре". А дизайном национальной валюты занимались известные грузинские художники отец и сын Малазония. Они вложили в свою работу очень важный посыл, что у Грузии богатые традиции и культура, а также сохранили многовековую историю страны.
E
Elvinaნოემბერი, 16 შაბათი
Не знала, что введение национальной валюты — лари, стало насколько значимым событием для Грузии.
Особенно впечатлило, как подробно в статье описаны трудности, с которыми столкнулась Грузия после распада Советского Союза. Оказалось, что переходный период был гораздо сложнее, чем я представляла: временные «купоны», гиперинфляция и критическая нехватка советских рублей создали тяжёлую экономическую ситуацию. Теперь я понимаю, что лари — это не просто деньги, но важный символ независимости и самобытности Грузии, напоминающий о стойкости народа и способности преодолевать трудности.
B
bikteeva94ოქტომბერი, 14 ორშაბათი
Национальная валюта страны пережила множество этапов: от экономической нестабильности до уверенного укрепления. На пути к финансовой независимости лари стал символом грузинского суверенитета. Его значение выходит за рамки экономики, вливаясь в культуру и идентичность нации. Существуют различные факторы, влияющие на курс, включая рубежи международной торговли и внутреннюю политику. Интерес к лари устойчив, его ценность лишь растет.